40 jaar Oerol: 'Nog steeds spontaan gevoel, maar voor alles is vergunning nodig'

Dit jaar gaan er geen volle boten naar Terschelling, voor Oerol. De veertigste editie van het festival is, vanwege corona, digitaal. Het begon in 1982 klein, maar is inmiddels uitgegroeid tot een van de grootste cultuurfestivals op locatie in Europa, met acts verspreid over het eiland.

Normaal gesproken trekken zo'n 50.000 mensen naar het Waddeneiland. Bedenker Joop Mulder - die eerder dit jaar overleed - had nooit gedacht dat het festival zo groot zou worden. "Toen het begon hadden we als doel om het vijf jaar vol te houden", zei hij in 2017 tegen Omrop Fryslân. "Dat het zo uit de hand zou lopen, in positieve zin, had niemand verwacht."

Bekijk hier een overzicht van optredens door de jaren heen en Joop Mulder die vertelt over het begin van Oerol:

Hij organiseerde Oerol de eerste jaren vanuit de woonkamer boven zijn café De Stoep, in Midsland. Het festival bestond in het begin uit kleine theatervoorstellingen op straat en in schuurtjes en er liepen bijvoorbeeld steltenlopers rond.

Niet alle eilandbewoners waren direct enthousiast, zegt Frans Schot, die sinds 1967 op het eiland woont. "Sommigen vroegen zich af: wat moeten we met die hippies die naar het eiland komen? Maar ze hadden al snel in de gaten dat er ook veel geld in de portemonnee kwam. Die mensen hadden heel wat te besteden. De tien dagen Oerol werden erg welkom." Schot werkte in de beginjaren ook mee aan het festival, maar stopte omdat het te veel tijd kostte.

"Voor die tijd was het in het Pinksterweekend altijd heel druk en daarna was het tot aan de zomer afgelopen met de drukte op het eiland. Dat veranderde met Oerol."

Er is volgens Oeroldirecteur Siart Smit weinig weerstand tegen het festival. "De gasten zijn behoorlijk sociaal. Een taxichauffeur zei eens tegen mij: 'Doe mij maar het hele jaar de Oerolbezoeker'."

Een aantal optredens uit de beginjaren weet Schot nog zo terug te halen, onder meer dat van Brigitte Kaandorp in 1984. Ze was een van de vele beginnende theatermakers die voor het eerst écht optraden op Oerol en later bekend werden.

"Er kwam ineens een meisje met een ukelele een klein podium in Midsland op. Iedereen vond het verbijsterend mooi", zegt hij.

De beste Oerolproductie

De beste Oerolproductie vond hij, net als veel andere eilanders, zonder twijfel Peer Gynt. Dat stuk werd opgevoerd in 1999 door toneelgezelschap Tryater. Omrop Fryslân maakte destijds een reportage over de voorstelling.

Peer Gynt is een Noors stuk over een jongen die op zoek gaat naar zichzelf. "Het verhaal werd vertaald naar het eiland en het had alles in zich. Heel veel eilanders hebben het gezien en het is in het geheugen gebeiteld", zegt Kees Lesuis, al zo'n twintig jaar actief bij Oerol. De laatste 15 jaar is hij artistiek leider.

Net als Peer Gynt worden eigenlijk alle producties op Oerol speciaal gemaakt voor de locatie. "Het hele eiland is het festivalterrein. Er staat geen hek omheen", zegt Siart Smit. Oerol-bedenker Joop Mulder noemde Oerol "de ultieme combinatie tussen cultuur en natuur, met het eiland als podium".

Vroeger was het makkelijker dan nu om voorstellingen op alle plekken te maken, zegt Kees Lesuis. "Rond 2000 reed Joop met theatergroep The Lunatics naar de punt van het strand - het dichtst bij Vlieland - voor een voorstelling. Dat we daar nu iets zouden doen is totaal ondenkbaar. Het is een broedgebied voor beschermde vogels."

Voor alles is nu een vergunning nodig. "We kunnen niet zomaar een kleine straatvoorstelling geven. We proberen dat spontane gevoel te hebben, maar alles ligt in draaiboeken vast."

Nog maar weinig steltlopers en jongleurs

Ook Schot mist weleens het spontane karakter dat Oerol vroeger had. "Voor het ouderwetse straattheater waar het mee begon is nu wat minder aandacht. Er loopt zo nu en dan nog weleens een steltloper of jongleur langs, maar die zag je vroeger meer."

Toch zijn ze het erover eens dat Oerol nog steeds een mooi festival is. "Voor mij is het het meest bijzonder festival wat er is", zegt directeur Smit. "Je wordt even ondergedompeld in een andere wereld. Het maakt niemand uit of je thuis een Tesla of alleen een oude fiets hebt. Je kunt op Oerol zijn wie je bent."