Verzet tegen Spaanse euthanasiewet, maar voor Rafael is wet 'de laatste kogel'

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

In maart werd een voor het katholieke Spanje ongekende wet aangenomen, die euthanasie in het land legaal maakt. Maar de uitvoering ervan wordt bemoeilijkt door een aantal deelstaten en sommige artsen. Nederland is voor hen het spookbeeld van een uit de hand gelopen praktijk.

Spanje is nu het vijfde land ter wereld met een euthanasiewet, na Nederland, België, Luxemburg en Canada. Maar het is niet makkelijk de Spaanse wet in de praktijk te brengen, omdat de gezondheidszorg per deelstaat wordt georganiseerd. Het betekent dat in 17 deelstaten 17 commissies moeten komen die gaan toezien op de juiste naleving van de euthanasiewet.

Javier Velasco, voorzitter van de euthanasievereniging Waardig Sterven, zegt dat in regio's waar conservatieve partijen besturen, de uitvoering van de wet behoorlijk wordt geremd. Zijn vrees is dat mensen die een euthanasieverzoek willen doen, straks in de praktijk naar andere delen van Spanje moeten reizen.

"Er kan een heen-en-weer-gereis komen door mensen die een beroep willen doen op de wet, een soort euthanasietoerisme", zegt Velasco. "Dat gebeurt ook met abortus. Vrouwen moeten daarvoor naar andere deelstaten reizen, omdat hun eigen regio de uitvoering van de wet bemoeilijkt."

Wet lijkt op Nederlandse wet

De Spaanse euthanasiewet, die eind juni van kracht moet worden, lijkt op de Nederlandse. De tekst spreekt over mensen die vragen om hulp bij het einde van hun leven, vanwege "een ernstige, ongeneesbare ziekte, of een ernstig, chronisch lijden dat het leven onmogelijk maakt".

Los van tegenstribbelende deelstaten proberen conservatieve organisaties de wet via een geding bij het Constitutioneel Hof alsnog ongedaan te krijgen. Ook de voorzitter van het medisch college in Madrid maakt zich zorgen. De komst van de wet betekent volgens hem een glijdende schaal, waardoor euthanasie uit de hand loopt.

Zo zouden door de praktijk in Nederland ouderen bang zijn naar een verzorgingshuis te gaan uit vrees dat ze worden gedood, meent de arts Manuel Martínez-Selles. "In Nederland en België wordt euthanasie uitgevoerd bij gehandicapte kinderen en bejaarden met alzheimer", zegt hij. Volgens hem verbiedt de beroepsethiek artsen daarom om mee te werken aan de uitvoering van de wet.

Iemand die wel uitkijkt naar de invoering van de euthanasiewet is Rafael Botella. Hij raakte verlamd van zijn borst tot aan zijn tenen door een ernstig auto-ongeluk, waarbij zijn vriendin werd gedood. Hij ligt de laatste jaren alleen nog maar in bed met constante pijn.

"Als het moment komt dat ik niet meer gelukkig ben, is die wet mijn laatste kogel", zegt Botella. "Dan wil ik die kunnen gebruiken. Zonder dat iemand me zal tegenhouden. Misschien gebruik ik die kogel nooit. Maar ik wil die kans hebben."

Bang om dood te gaan is hij na jaren van pijn niet, zegt Botella tegen onze correspondent:

De verwachting is dat in Spanje uiteindelijk in 1 procent van de sterfgevallen een verzoek voor euthanasie wordt gedaan. Omgerekend gaat het dan om zo'n 4000 verzoeken per jaar.