Ver van Den Haag: 'Oost-Groningen blijft altijd een wingewest'
Het politieke hoofdtoneel staat door corona nog meer dan anders in Den Haag. Hoe kijken stemmers ver van de Hofstad naar de campagne en naar hoe hun belang wordt gediend? Daar gaat de NOS op in in de driedelige miniserie Ver van Den Haag. Vandaag in Pekela.
De Oost-Groningse gemeente Pekela is ruim 260 kilometer, oftewel drie uur rijden, verwijderd van het Binnenhof. Een plattelandsgemeente van 12.000 inwoners die lange tijd aan het krimpen was, zoals zo veel van dit soort plaatsen aan de randen van Nederland. Maar sinds een paar jaar is dat niet langer het geval. Er komt nu zelfs weer nieuwbouw in Pekela.
Deze regio is van oudsher een dieprood bolwerk. In het centrum van Oude Pekela staat niet voor niets een standbeeld van de hier geboren Fré Meis, CPN-kamerlid en stakingsleider in de jaren 60 en 70. Bij de Kamerverkiezingen van 1998 behaalde de PvdA hier nog de helft van de stemmen.
Maar vier jaar geleden moest de SP de koppositie delen met de PVV, die zich lokaal presenteert als "de meest redelijke PVV van Nederland". Bij die verkiezingen was dit het stembeeld:
Hoe kijken inwoners van deze gemeente naar de verkiezingen?
Boerenzoon Thijs Smit uit Nieuwe Pekela mag voor het eerst stemmen. Hij doet eindexamen vwo in het nabijgelegen Stadskanaal. Thijs wil vandaag zeker van zijn recht gebruik gaan maken, net als de meeste andere 18-jarigen in zijn klas, vertelt hij.
Alleen, voor welke partij kies je dan? Thijs twijfelt nog tussen twee nieuwe: JA21 en de BoerBurgerBeweging (BBB). Allebei partijen die in elk geval meer lijken te begrijpen van de landbouw dan het huidige kabinet, vindt hij. Want geen onderwerp waar Thijs de grote afstand tot politiek Den Haag zo nadrukkelijk voelt. "Alleen al die eindeloze regels waar het boerenbedrijf mee te maken heeft! En die zijn dan ook nog vaak onderling tegenstrijdig."
Het gaat om zijn toekomst, want Thijs wil straks na de agrarische hogeschool graag het bedrijf van zijn vader overnemen. Samen protesteerden ze in oktober 2019 bij het provinciehuis in Groningen tegen het stikstofbeleid. "Die demonstraties hebben zeker niet alles veranderd, maar ze hebben denk ik wel gezorgd voor een besef elders in het land dat er een probleem is."
Punt is, denkt Thijs, dat de meeste politici simpelweg geen boeren kennen. "In mijn klas zitten er ook maar twee. Maar wij praten allemaal met elkaar en daardoor is er bij de anderen wel de nodige kennis en begrip."
De gescheiden Wybe Vermeij (68) verhuisde na zijn pensionering in de zomer van 2017 van Almere naar een herenhuis van ruim een eeuw oud aan het Pekelderdiep. Het type pand dat in de Randstad in de huidige wooncrisis financieel onhaalbaar zou zijn, maar in Oude Pekela juist nog prima betaalbaar is.
Er zijn meer nieuwe Pekelders die profiteren van de lage huizenprijzen in Oost-Groningen: vlakbij woont een gezin uit Alkmaar. Het bevalt Vermeij wel: "De mensen hier zijn ook lekker direct, precies zoals ik gewend was." Nadeel is dat Vermeij vanwege de grote fysieke afstand zijn kinderen nu minder vaak ziet. Zeker in coronatijd.
Zijn hele leven is hij PvdA'er, zij het met een liberale inslag: "Van mij mag er heel veel." Hij is erg van het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Ook wat dat betreft past hij goed in Pekela, dat door de FNV werd uitgeroepen tot 'de sociaalste gemeente van Nederland' en een actief armoedebeleid kent.
Heeft hij enig idee waarom de VVD volgens de peilingen deze verkiezingen weer de grootste lijkt te worden? "Tsja, als de VVD al het minimumloon wil verhogen... Dat neemt links natuurlijk wel een beetje de wind uit de zeilen."
Margaret Kaaijk (63) woont met haar man en vier Hongaarse herdershonden aan het kanaal in Nieuwe Pekela. Zij stemde twee jaar geleden, bij de Provinciale Statenverkiezingen, nog op Forum voor Democratie. Maar nu niet meer, daarvoor is Thierry Baudet zich "te raar gaan gedragen", zegt ze.
In plaats daarvan wordt het nu de PVV. Meer precies stemt zij vandaag op een van de PVV'ers die zich extra inzetten voor dierenrechten. Dion Graus, of de nummer 21 van de lijst Chris Jansen. "Die vecht als Statenlid in Flevoland tegen wat er allemaal voor ellendigs gebeurt met de grote grazers in de Oostvaardersplassen."
Zij was niet verbaasd dat zoveel Pekelders bij de vorige Kamerverkiezingen voor de PVV kozen. "Vroeger stemde men vaak communistisch in deze streek, dat was in feite al een proteststem. En er is in de tussentijd weinig veranderd; het gevoel is hier sterk dat Oost-Groningen altijd een wingewest zal blijven. In vorige eeuwen werd er hier op grote schaal turf gestoken, later profiteerde de rest van het land van het Groningse gas met alle gevolgen van dien. En nu zie je hier in de omgeving overal windmolens en zonneparken komen. Vooral hier, veel meer dan in het westen."
