Proces verijdelde aanslag op Iraanse oppositie begint: 'Hadden dood kunnen zijn'

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

In Antwerpen begint vandaag het proces tegen de Iraanse diplomaat Assadollah A. Hij staat terecht voor het beramen van een bomaanslag op een bijeenkomst van een Iraanse oppositiepartij in Parijs in 2018. De aanslag werd verijdeld na een tip van de Belgische politie. Die had de Iraniër al langere tijd in het vizier.

Ook een Iraans-Belgisch stel moet voorkomen. Assadollah A. zou hen als spionnen hebben ingezet om de aanslag uit te voeren, in opdracht van Teheran. Het klinkt als een spionagethriller, maar het zijn de conclusies van de Belgische inlichtingendienst na jarenlang onderzoek, meldt persbureau AP. Er is nog een vierde verdachte in de zaak, maar over zijn rol is weinig bekend.

Halve kilo aan explosieven

Het doelwit van de aanslag was een bijeenkomst van de Iraanse Volksmoedjahedien (MEK), een verboden Iraanse oppositiepartij. Het koppel was onderweg naar de bijeenkomst toen ze gearresteerd werden. Ze hadden toegangspassen bij zich, waarmee ze zich wilden voordoen als vrijwilligers van de organisatie. In de auto lag een halve kilo TATP, een explosieve stof die vaker wordt gebruikt bij aanslagen.

Enkele dagen later werd Assadollah A., bekend onder de codenaam 'Daniel', aangehouden in Frankfurt. Volgens de Belgische inlichtingendienst heeft de 48-jarige Iraniër het koppel enkele jaren daarvoor gerekruteerd. Hij zou in dienst zijn van de Iraanse inlichtingendienst en onder dekking opereren vanuit de Iraanse ambassade in Wenen. Hij zou de explosieven met een commerciële vlucht zelf naar Oostenrijk hebben gebracht en op een terras in de stad Luxemburg aan het stel overhandigd hebben.

Diplomatieke immuniteit

Uit tekstberichten en e-mails blijkt dat de verdachten het over de 'PlayStation 4' hadden als ze over de bom spraken. Het stel ontkent geweten te hebben dat het explosieven waren, A. weigert een verklaring af te leggen en zijn advocaat schermt met A.'s diplomatieke immuniteit.

De advocaten die namens de aanwezigen op de bijeenkomst in Parijs betrokken zijn bij het proces vinden dit een zwak argument. Volgens hen betekent diplomatieke immuniteit geen straffeloosheid. Bovendien zeggen ze te kunnen bewijzen dat A. door het Iraanse regime is gestuurd om een spionagenetwerk in Europa te leiden.

Grote impact

Het proces wordt ook in Nederland op de voet gevolgd. De Iraanse Volksmoedjahedien hebben hier veel aanhangers. De NOS sprak enkele van hen die bij de bijeenkomst in Parijs aanwezig waren. "Als de aanslag was gelukt, hadden mijn familie en ik dood kunnen zijn", zegt de 38-jarige Mehrdad Noushazar.

Het nieuws over de verijdelde aanslag heeft een grote impact op hem gehad. "Ik heb altijd geweten dat ik een doelwit kan zijn van de Iraanse regering, zelfs in het buitenland. Dat is onderdeel van een leven als aanhanger van de oppositie. Maar op die bijeenkomst in 2018 kwam het wel heel dichtbij."

Om aandacht te vragen voor de zaak en het risico dat aanhangers van de oppositie lopen, hebben Iraniërs de hashtag #IWasATarget in het leven geroepen.

Ook de 60-jarige Hassan Kamali was met zijn hele familie bij het jaarlijkse symposium. "Ik weet hoe wreed het Iraanse regime is, maar toch kon ik niet geloven dat ze zo'n grote aanslag wilden plegen."

Kamali zat in de jaren 80 als politiek gevangene vier jaar vast in Iran, waarvan twee jaar in isolatie. "Ik ben via Pakistan naar Nederland gevlucht, maar veel van mijn vrienden zijn geëxecuteerd."

Zijn dochter Parisa was er ook bij. "Het is een hartstikke enge gedachte dat dit mogelijk is in Europa", zegt zij. Toch zijn vader en dochter niet terughoudender geworden om deel te nemen aan activiteiten van de partij. "Ik ben zelfs alleen maar actiever geworden", vertelt de dochter. "Het laat zien waarom het belangrijk is dat we onze mond opentrekken."

Opluchting

Alle drie zijn ze opgelucht dat het proces eindelijk begint. "Het voelt als gerechtigheid", zegt Noushazar. Hij hoopt vooral dat de activiteiten van het Iraanse regime door de rechtszaak beter aan het licht komen.

"Accepteer dat Iran een dictatuur is en terrorisme financiert. Europese landen moeten meer druk uitoefenen op het regime en stoppen met het verzoeningsbeleid. De dialoog aangaan werkt niet."