Psychiater verdrinkt in papierwerk door nieuwe wet voor verplichte zorg
Een extra geneesheer-directeur, omdat de huidige 30 uur per week meer werk heeft aan de nieuwe wet. Extra secretaresses. Gemiddeld één psychiater minder beschikbaar voor patiëntenzorg en behandelaren die minder tijd hebben vanwege administratief-juridische procedures.
Voor ggz-instellingen als het Limburgse Mondriaan heeft de Wet verplichte ggz, die de gedwongen zorg voor psychiatrische patiënten regelt, grote gevolgen. Vooraf waarschuwde de sector al voor "een bureaucratisch monster". In de praktijk zijn procedures nog ingewikkelder en tijdrovender dan gevreesd. En patiënten worden bedolven onder de brieven met juridisch jargon. De kwaliteit van zorg komt in gevaar, stelt de sector.
Vandaag komen de noodsignalen aan de orde in de Tweede Kamer over de ggz. Dan moet blijken of de Kamer bereid is de wet te vereenvoudigen, bovenop de eerste spoedreparaties die staatssecretaris Blokhuis al heeft voorgesteld.
Meer inspraak patiënt
Geneesheer-directeur Rob Havermans van Mondriaan wil vooraf graag onderstrepen dat zijn collega's en hij het eens zijn met de gedachten achter de Wvggz. Die moet onder meer het aantal dwangopnames terugdringen. Havermans: "Waar de oude wet een opnamewet was, is de nieuwe veel meer een behandelwet. Verplichte zorg is daarin ook thuis mogelijk, niet per se in de kliniek, als dat veilig kan. En patiënten en familie hebben nu veel meer inspraak in die behandeling."
Alleen is de politiek doorgeslagen in zijn behoefte om alles zo zorgvuldig mogelijk te regelen, vinden psychiaters als Havermans. Een voorbeeld is de zogenoemde zorgmachtiging, die de rechter afgeeft als iemand verplichte zorg nodig heeft.
Zo'n zorgplan voor iemand is een heel bewerkelijk juridisch document, dat een paar weken kost om op te stellen.
Als mensen zich zorgen maken over het gedrag van bijvoorbeeld hun buurman, dan kunnen ze dat melden bij de gemeente. Die moet beoordelen of de zorg terecht is, of er sprake kan zijn van een psychiatrische oorzaak en of de ggz moet worden ingeschakeld. "Een lastige inschatting voor een gemeente", aldus Havermans. "Daarvoor zullen ze over het algemeen expertise moeten inhuren."
"Daarna komt het dossier via de officier van justitie bij ons terecht. Dan moet een behandelaar een zorgplan maken, zoveel mogelijk in overleg met de betrokkene en zijn familie. Dat is een heel bewerkelijk juridisch document, dat een paar weken kost om op te stellen. Je moet bijvoorbeeld heel precies aangeven welke vormen van verplichte zorg je wilt inzetten: verplichte medicatie, beperken van bewegingsvrijheid, meer? Dat is vaak lastig om precies te voorspellen, maar in het zorgplan moet voor iedere vorm van verplichte zorg de noodzaak en tijdsduur wel uitvoerig worden gemotiveerd."
"Daarnaast", gaat Havermans verder, "moet er een verklaring komen van een onafhankelijk psychiater. Die moet ook onderzoek doen en iedereen spreken. Dat alles gaat naar de geneesheer-directeur, die er ook weer iets van moet vinden. Dan heb je dus drie verschillende documenten die uiteindelijk naar de officier gaan. Die beslist of een zorgmachtiging wordt aangevraagd bij de rechter."
Alles begint weer opnieuw
In dit hele proces heeft de persoon over wie het gaat al een reeks brieven met ingewikkelde juridische formuleringen ontvangen om hem te informeren. Dat moet simpeler kunnen, denkt Havermans.
Allerlei bijkomende bepalingen in de wet maken het voor Havermans en zijn collega's extra ingewikkeld. Als het in een traject richting zorgmachtiging beter met iemand gaat en dwangzorg eigenlijk niet meer noodzakelijk is, moet toch de hele procedure worden afgerond. Moet de machtiging na een half jaar worden verlengd, dan begint alles opnieuw. Blijkt tijdens een behandeling dat een dwangmiddel moet worden ingezet dat niet in het zorgplan stond? Dan moet ook dat weer worden voorgelegd aan de rechter.
Blijkt dat de zorgmachtiging eerder kan worden beëindigd en de patiënt de kliniek kan verlaten? Dan moet er vaak toch weer een nieuwe medische verklaring van een onafhankelijk psychiater komen en worden overlegd met de officier van justitie en met de gemeente.
Waar het mij vooral om gaat: je zou je tijd willen besteden aan patiënten en niet aan administratie.
Het zijn maar een paar voorbeelden van de bureaucratie in de ggz door de nieuwe wet, beklemtoont Havermans. Collega's verliezen volgens hem hun plezier in het werk en dreigen af te haken. En er is al zo'n tekort aan psychiaters in instellingen. "Beroepsorganisatie NVvP wil de uitvoering van de wet vergemakkelijken zonder dat de rechtspositie van de patiënt daar onder lijdt. Ik hoop dat de politiek die voorstellen snel overneemt."
En is er nu minder dwang, het grote doel van de nieuwe wet? Het is nog te vroeg om dat te zeggen, volgens Havermans. "We hebben als Mondriaan nu grofweg hetzelfde aantal zorgmachtigingen per maand als voorheen. Hetzelfde geldt voor de crisismaatregelen, waarbij de burgemeester moet tekenen voor acute verplichte zorg."
"We moeten afwachten hoe het uitpakt. Waar het mij vooral om gaat: je zou je tijd willen besteden aan patiënten en niet aan administratie."