Het Songfestival dat wel doorgaat, komt uit een computer

Is er een formule voor het perfecte Songfestivallied? Met die gedachte begon het AI Songfestival, een wedstrijd tussen 13 teams uit heel Europa die kunstmatige intelligentie hebben gebruikt om muziek te maken. Er rolden 13 nieuwe Songfestivalliedjes uit en vanavond wordt het beste gekozen.

Het werkt zo: uit een hele berg muziek, melodieën, teksten en akkoorden uit het rijke Songfestival-oeuvre 'componeert' een computer een nieuw liedje. De teams bepalen welke informatie erin gaat en hoe het algoritme van de computer in elkaar steekt.

Het mensenbrein blijft onmisbaar in dat proces, constateerde een van de Nederlandse teams. "We merkten dat we in de artificiële intelligentie nog niet zover zijn om audio ook echt hoorbaar te maken", vertelt deelneemster Janne Spijkervet in het NOS Radio 1 Journaal. "We hebben het notenschrift ingespeeld op een synthesizer, zoals dj's dat eigenlijk ook doen. En op die manier ontstond ook de klank."

Haar team werkte samen met rapper Willie Wartaal, die de teksten voor zijn rekening nam. Spijkervet: "We hebben goed nagedacht over hoeveel we over willen laten aan de artiest en hoeveel aan de computer. Het is het leukste om er samen uit te komen."

Die samenwerking tussen artiesten van vlees en bloed en computers is een van de punten waar de jury extra goed op heeft gelet. "Het gaat niet om hoe we muziek kunnen automatiseren, maar om hoe we op nieuwe manieren creatief kunnen zijn", legt jurylid en AI-onderzoeker Vincent Koops uit.

De jurypunten zijn al ingeleverd en Koops zag een aantal leuke voorbeelden van samenwerking tussen mens en machine: "Bij een team kwam er alleen wat gebrabbel uit de computer. Zij hebben bedacht: wat voor woorden horen we hierin? En op basis daarvan nieuwe teksten geschreven. Dan is het dus een creatieve inspiratiebron geweest."

De dertien liedjes zijn al te horen op de website van de VPRO. Initiatiefneemster Karen van Dijk is tevreden over de oogst: "Er zitten ook liedjes tussen die helemaal niet zouden misstaan op het Songfestival." We moeten AI-muziek volgens haar vooral zien als een inspiratiebron: "Het kan nieuwe ideeën genereren die wij als mens misschien niet konden bedenken en zo kunnen we tot nieuwe geluiden, nieuwe melodieën en nieuwe genres komen."

Het abstracte aan AI-muziek is dat het vaak niet is te herkennen. "AI-muziek klinkt nergens naar", zegt jurylid Koops. Hij bedoelt dat het geen bepaald geluid is, maar een deel van het creatieve proces waarbij een computer heeft geholpen.

"AI is een vrij vaag begrip en er valt van alles onder. Er bestaan bijvoorbeeld apps die akkoorden genereren bij muziek die je zingt, dus eigenlijk maken we onbewust steeds meer gebruik van AI. Het staat echt niet in de kinderschoenen, het is verder gevorderd dan we vaak doorhebben."

Vanavond om 20.30 uur is de finale van het AI Songfestival te volgen via een livestream. De publieksstemmen zijn al uitgebracht en de jurypunten al ingeleverd. Die punten bepalen samen de winnaar. Koops: "Ik ben benieuwd of dat wat wij technisch interessant vinden, ook goede nummers zijn volgens het publiek."