Vast op zee: 'Het huwelijk van de matroos moet nog even wachten'

• Jacqueline Eckmann

  redacteur Buitenland

Al bijna twee maanden wacht bemanningslid Björn Mahu op zijn aflossing. Sinds december vaart hij op het vrachtschip Tiberborg van de Nederlandse rederij Wagenborg. Het is zijn eerste vaart. Wanneer hij naar huis kan, is onzeker. Voorlopig zit de Nederlander vast op het schip in de haven van Baie-Comeau in Oost-Canada.

Mahu is niet het enige bemanningslid op een Nederlandse schip dat maanden langer aan boord moet blijven. Door het coronavirus is het vrijwel onmogelijk om bemanning af te lossen. En dat kan leiden tot gevaarlijke situaties, meldde de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders deze week. De vereniging praat daarom met onder meer KLM om hen op te halen.

Mahu is er gelaten onder: "Ik heb wel zin om naar huis te gaan, maar het is nog goed te doen. Ik ben op dit moment druk bezig met onderhoud en schoonmaken." Want het werk gaat gewoon door op het schip, dat aluminium laadt om naar de VS te brengen.

We vroegen de bemanning hoe het nu is op het schip:

Ook het schip Happy Star krijgt voorlopig geen verse krachten. "We hebben drie officieren en drie matrozen die langer dan gemiddeld aan boord zitten", zegt kapitein Paul van Lith, de enige Nederlander aan boord van het schip. Hij vaart met reactoren voor de gas- en olie-industrie op de Indische Oceaan.

"De vrouw van de derde stuurman is zwanger en over een maand uitgerekend. Hij had gehoopt de babykamer te kunnen verbouwen, dat zit er helaas nu nog niet in. Een van onze matrozen wilde gaan trouwen, dat huwelijk moet ook nog even wachten."

Bemanning van vrachtschepen houdt altijd rekening met wat extra uitloop. Aflossen midden op de oceaan is onmogelijk. "Maar als de weken maanden worden is het een heel ander verhaal", zegt Van Lith. "Aan boord maak je lange werkdagen en werk je in een wachtschema. Als mensen te lang aan boord zitten, worden ze chronisch moe en gaan ze fouten maken."

Daarom is het belangrijk dat mensen op tijd worden afgelost. "Sinds ik aan boord kwam, is er maar een bemanningslid afgelost. Dat was in India, vlak voor de lockdown. Hij had geluk."

Zelf zit Van Lith ook bijna aan zijn termijn van drie maanden. "Het is logistiek ook bijna niet te doen", zegt de kapitein. Over de hele wereld gelden verschillende regels die voortdurend veranderen. "Zo zijn er landen die eisen dat een bemanningslid eerst twee weken in quarantaine moet."

Op het kantoor van de rederij van de Happy Star, de Spliethoff Group, zijn ze er dag en nacht mee bezig. "Veel landen en havens zitten op slot en het ontbreekt aan vliegmogelijkheden. Als het kan worden mensen afgelost, bijvoorbeeld als een schip het thuisland van een bemanningslid aandoet", zegt rederijwoordvoerder Hansje Dahmen-Verkade. "Onze afdeling bemanningszaken draait overuren om alle individuele mogelijkheden te bekijken."

Maar er is meer dat het vrachtvervoer over zee nu extra moeilijk maakt. "Aan wal worden we gezien als een bedreiging", vertelt kapitein Fred Reineking van de Tiberborg. "Alle havens zien ons als een gevaar, terwijl het juist andersom is. Wij zitten veilig in quarantaine op ons schip."

Ook kapitein Van Lith vertelt over "de enorme eisen" die aan hen gesteld worden om een haven binnen te varen. "We moeten verklaringen ondertekenen dat wij geen ziekteverschijnselen vertonen. Daarnaast moeten we verklaren dat alle bemanningsleden op de brug volledig uitgerust zijn met persoonlijke beschermingsmiddelen zoals mondkapje, veiligheidsbril, handschoenen en wegwerpoverall."

Andersom zijn er ook maatregelen genomen tegen besmetting vanaf de wal. Op de Happy Star staan meerdere desinfectiestations, voor bijvoorbeeld havenautoriteiten die aan boord komen. Als er een loods aan boord komt, dan wordt de ruimte daarna gedesinfecteerd. "Want zodra er iemand aan boord besmet wordt, dan zit je vast. Je kunt het schip niet af en dan mogen we nergens aanleggen."

Hoop

Desondanks is de sfeer aan boord van beide vrachtschepen goed. Op de Happy Star wordt regelmatig een filmavond of barbecue gehouden. Volgens Van Lith is het belangrijk om de sfeer aan boord goed te houden, "daar doe ik dan ook mijn uiterste best voor".

Zeevarenden zijn het ook gewend om voor langere tijd afgezonderd te zijn van de buitenwereld. Volgens kapitein Reineking hebben de meesten aan boord van de Tiberborg "het een plekje gegeven". "Wij zijn hier aan boord vrij nuchter."

Er is internet, er kan gecommuniceerd worden met de familie thuis en er is een recreatieruimte. En voor bemanningslid Björn Mahu is er zelfs een klein beetje hoop. Na Baltimore vaart het schip via Canada met aluminium richting Rotterdam. De kans is groot dat ze daar dan wel afgelost kunnen worden.