Met een tas vol microfoons op zoek naar 'het geluid van sport'

Wat hoorde Marco van Basten toen hij in de EK-finale van 1988 de bal uit de lucht over Dasajev in het doel poeierde? Hoe klonken de laatste stappen van Ellen van Langen toen ze goud pakte bij de Olympische Spelen van 1992? En waarom lijken Roger Federer en Rafael Nadal aan te voelen waar hun tegenstanders de bal heen slaan?

Het antwoord op de laatste vraag zou zomaar iets met geluid te maken kunnen hebben. "Die lui slaan knetterhard", vertelt NOS-verslaggever Steven Dalebout. "Als je kan horen hoe een geslagen bal klinkt en welk effect bij welk geluid hoort, dan heb je een voorsprong. Want dat geluid is sneller bij jou dan dat je kunt zien wat voor bal het wordt."

Microfoontje bij basketbalring

Het is een van de lessen die radiomaker Dalebout trok na een paar weken onderzoek. De resultaten daarvan zijn de komende vier dinsdagen te horen in de serie 'Het geluid van sport' op NPO Radio 1.

"Volgens mij is het nog nooit eerder gedaan. Ik luisterde en keek vaak naar sportwedstrijden. Dan hoorde ik op de radio een voetbalverslag op zondagmiddag, compleet met stadiongeluid. Maar je hoort niet hoe de sporter het geluid hoort. Die sporter hoort veel meer."

Ironisch genoeg hebben veel voetballiefhebbers in de aanloop naar de coronacrisis een voorproefje gekregen. Omdat veel wedstrijden zonder publiek werden uitgezonden, was elke aanwijzing, elk protest, elke botsing van scheen op scheen opeens te horen voor de televisiekijker.

Maar ook dat geeft een eenzijdig beeld, vindt Dalebout. Of beter, een eenzijdig geluid. "In de NBA hoor je zelfs in het stadion de 'flap' van het netje heel hard. Die hebben daar een microfoontje op staan", geeft hij als voorbeeld. "Maar dat is natuurlijk niet het echte geluid. Want als je zelf basketbalt, hoor je niet én het netje heel goed én de piepende schoenen heel goed. Ik wilde op zoek naar het echte geluid."

Dalebout plaatste microfoontjes onder de basketbalring en aan weerszijden van het tennisnet. Ook dook hij in het water met synchroonzwemmers en stapte hij in de boot bij toproeiers.

Boot volgehangen

"Normaal gesproken werk ik met één microfoon. Daar maak ik interviews mee en daar neem ik ook geluiden mee op als ik een reportage maak. Maar dat is een nogal standaard ding", vervolgt Dalebout.

"Nu hebben we allerlei microfoontjes bij elkaar gezocht. Een stereomicrofoon bijvoorbeeld, waardoor je met twee oren hoort. Ik heb bij de aflevering over roeien de hele boot volgehangen met microfoons, die ook tegen het water beschermd moesten worden. En een richtmicrofoon op de riem die het water inging. Zo heb ik het bij elke sport op een iets andere manier gedaan."

Beluister hieronder of bekijk hier de uitzending van Langs de Lijn En Omstreken, waarin Steven Dalebout vertelt over zijn project.

Voor een radiofanaat als Dalebout was het vangen van de geluiden op ongebruikelijke manieren al bijzonder. "Ik wilde het geluid horen. Maar het werd pas echt interessant toen ik erachter kwam dat geluid voor sporters ook echt een rol speelt."

Denk maar aan de tennissers, die aan het geluid kunnen horen wat voor bal geslagen wordt. "Maar het kan ook anders. Zo heb je bijvoorbeeld Lee Duck-hee, een Zuid-Koreaanse tennisser op de ATP-tour. Lee is doof. Hij heeft dus helemaal geen voordeel van het geluid van de bal. Maar, zo zegt hij, ik word er ook niet door afgeleid. Zo werkt geluid dus ook."