Onderzeese berg inzet van diplomatieke vete Marokko-Spanje

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Een berg onder de Atlantische Oceaan is reden voor een diplomatieke ruzie tussen Spanje en Marokko. De onderzeese berg heeft een enorme reserve telluur, een schaars materiaal dat gebruikt wordt voor het maken van zonnepanelen.

De ruzie volgt op het aannemen van twee wetten over de uitbreiding van de territoriale wateren door het Marokkaanse parlement. Daardoor vergroot Marokko zijn exclusieve economische zone tot 200 zeemijl (370 kilometer) vanaf de kust. Die economische zone valt daardoor over een door Spanje geclaimd stuk zee, ten zuiden van de Canarische Eilanden.

Precies daar ligt het onderzees gebergte Tropic. De berg heeft volgens experts de grootste hoeveelheid van de grondstof telluur (of tellurium) ter wereld. De stof is onmisbaar voor het maken van een bepaald soort zonnecellen.

Zonnepanelen

"Telluur heeft in combinatie met cadmium goede eigenschappen voor het maken van zonnepanelen. Het maakt bijna ideale zonnecellen", zegt hoogleraar Miro Zeman van de TU Delft. "Het probleem is wel dat tellurium een heel schaars materiaal is."

De voorraad telluur in de berg Tropic wordt geschat op ruim 2,5 miljoen kilo. Voor de Europese Unie is telluur een 'strategische grondstof' voor de omschakeling van de economie, al zijn er volgens Zeman inmiddels alternatieven voor de legering van cadmium en telluur. "Niet alle landen willen deze materialen gebruiken. Er bestaan tegenwoordig ook andere, goedkopere oplossingen."

Los van telluur bevat de betwiste onderzeese berg, in werkelijkheid een miljoenen jaren oude vulkaan op meer dan duizend meter diepte, ook voorraden kobalt. Deze grondstof wordt gebruikt voor de batterijen van onder meer elektrische auto's, laptops en smartphones.

Eenzijdige actie

De beslissing om het gebergte Tropic als Marokkaans te beschouwen, komt daags voor het bezoek van de nieuwe Spaanse minister van Buitenlandse Zaken aan Rabat. "We hebben afgelopen weken steeds met Marokko afgesproken dat geen van ons eenzijdige actie onderneemt. We spraken ook af dat we alleen binnen de internationale wetten handelen", twittert minister Arancha González Laya behoedzaam over de kwestie.

De wetten over de uitbreiding van de territoriale wateren moeten nog getekend worden door de Marokkaanse koning, en hebben goedkeuring nodig van de Verenigde Naties. Ze hebben als gevolg dat Marokko de territoriale wateren langs de door het land bezette Westelijke Sahara vergroot. Deze uitbreiding (12 zeemijl, 22 kilometer) wordt gezien als een politieke boodschap over de zeggenschap van Marokko rond de Westelijke Sahara.

Onderhandelingen forceren

Volgens de Marokkaanse minister van Buitenlandse Zaken Nasser Bourita beroept zijn land zich op het soevereine recht om de maritieme grenzen vast te stellen. Marokko zegt te handelen volgens een verdrag van de Verenigde Naties waarin de spelregels voor het vaststellen van de zeegrenzen zijn vastgelegd.

Een van die regels stelt dat landen met elkaar in onderhandeling moeten gaan als deze territoria elkaar overlappen. "Het aannemen van deze wetten heeft dus vooral het doel om de onderhandelingen met Spanje te forceren", meent Marokko-correspondent Samira Jadir.

"Marokko heeft geen baat bij een diplomatieke crisis omdat er veel wordt samengewerkt met Spanje", zegt zij. "Bijvoorbeeld bij het tegengaan van illegale migratie naar Europa en ook op economisch gebied wordt er nauw samengewerkt."

Met het forceren van onderhandelingen kan Marokko ook een andere kwestie bespreekbaar maken. Het is Rabat een doorn in het oog dat de Spaanse coalitiepartij Podemos de afscheidingsbeweging Polisario in de Westelijke Sahara steunt. Marokko is al decennia in een strijd verwikkeld met deze beweging, die een onafhankelijke staat wil stichten in het betwiste gebied.

In 2002 hebben Spanje en Marokko gezamenlijk een commissie in het leven geroepen om de grensgeschillen te bespreken. Dit overleg is echter weer opgeheven omdat het niet tot concrete resultaten leidde.