Iran heeft vannacht om tien voor half twee een tiental raketten afgevuurd op twee luchtmachtbases in Irak waar Amerikaanse troepen gestationeerd zijn. Tien voor half twee 's nachts is niet toevallig gekozen als startmoment van 'Operatie Martelaar Soleimani'. Vorige week vrijdag doodde Amerika op hetzelfde tijdstip de Iraanse generaal Qasem Soleimani nabij Bagdad.
Iraanse staatsmedia spreken van tachtig doden, maar volgens de Amerikaanse president Donald Trump zijn er geen Amerikaanse of Iraakse doden of gewonden gevallen.
"Dat er tachtig man zouden zijn omgekomen wordt gezegd voor de bühne, dat is voor binnenlands gebruik. Het lijkt erop dat de Iraniërs heel zorgvuldig hebben misgeschoten. We weten dat ze in staat zijn heel precies olietanks te raken."
Dat zegt hoogleraar internationale betrekkingen Jaap de Hoop Scheffer, oud-minister van Buitenlandse Zaken (2002-2003) en oud-secretaris-generaal van de NAVO (2004-2009). "In dit geval zou er gesondeerd kunnen zijn met de Amerikanen: we doen een tegenactie, zodanig dat dit niet verder escaleert."
Militair conflict
"Mijn taxatie is dat met deze aanval is gezegd: als de VS nu niet militair reageert, zullen wij, Iran, dat ook niet meer doen. De ayatollahs beseffen heel goed dat ze een open militair conflict nooit zullen winnen." De Hoop Scheffer sluit niet uit dat Iran nog wel een cyberaanval onderneemt. "Daar zijn ze bijzonder sterk in."
Als de Amerikanen Irak zouden verlaten, blijft van het bestrijden van IS niet veel over.
Over de liquidatie van Soleimani is de oud-secretaris-generaal duidelijk. "Trump zal adviezen hebben gekregen van zijn militaire adviseurs, welke opties hij had om terug te slaan nadat Iran had geprovoceerd met de bezetting van de ambassade in Bagdad en een Amerikaan had gedood. Iran mocht daar niet ongestraft mee wegkomen, maar de vraag is: hoe reageer je dan? Deze liquidatie was wat mij betreft een paar sporten te hoog op de escalatieladder."
Overigens treurt De Hoop Scheffer niet om de dood van Soleimani. "Hij was de man achter barbaarse acties in Syrië. En hij heeft het grote humanitaire drama in Jemen mede veroorzaakt. Aan de andere kant: de door Iran gesteunde milities vochten tegen IS. De anti-IS coalitie is hierdoor verzwakt."
"Irak zit nu met de vingers tussen de deur, ze moeten Iran te vriend houden maar hebben ook de Amerikanen nodig voor de strijd tegen IS. Als de Amerikanen Irak zouden verlaten, blijft van het bestrijden van IS niet veel over", waarschuwt hij.
Druk uitoefenen
De Hoop denkt dat het voor de Amerikanen ondenkbaar is om zich helemaal uit Irak terug te trekken. "Amerikanen willen en moeten overal op het wereldtoneel een rol spelen. Ze kunnen niet weg. Totale afzijdigheid is geen optie. Ik zie geen land dat in plaats van de Amerikanen overal ter wereld orde zal scheppen."
Trump roept Europa, China, Rusland en andere landen nu op om uit het nucleaire akkoord met Iran te stappen. Hij zal de NAVO vragen om meer betrokkenheid in het Midden-Oostenproces. Volgens de president moeten de wereldmachten samenwerken aan een nieuwe overeenkomst met Iran over nucleaire wapens, en een unanieme boodschap sturen naar Teheran.
De VS zullen nu geen verdere militaire acties ondernemen, maar hun opties verder bekijken en "krachtige" economische sancties opleggen aan Iran, aldus Trump, die ook zegt dat de VS klaar is "om vrede te omarmen met iedereen die het zoekt".
De Hoop Scheffer verbaast zich over Trumps oproep aan de NAVO. "De NAVO zou een nieuwe rol in de regio moeten gaan spelen. Ik heb daar op dit moment weinig illusies over. De NAVO heeft geen connecties met Iran. Hoe dat moet worden ingevuld is erg onduidelijk."
