NOS Nieuws

Coalitie kijkt vooruit: nu nog eensgezind, maar verkiezingen in het achterhoofd

2020 heeft voor de regeringscoalitie alle ingrediënten om een bewogen jaar te worden. Het is het jaar voor de parlementsverkiezingen van maart 2021, er staan complexe kwesties op de agenda en er is nog steeds een broze meerderheid in de Tweede Kamer (en helemaal geen meerderheid in de Eerste Kamer).

Politiek verslaggever Wilma Borgman blikte voor de jaarwisseling vooruit met de fractievoorzitters van coalitiepartijen CDA, ChristenUnie en D66, en met de vicepremiers van deze partijen (onderaan dit artikel kun je de drie dubbelinterviews terugluisteren). De vierde coalitiepartij VVD liet zich excuseren vanwege "agendaproblemen".

"Het gaat een stevig jaar worden", verwacht CDA-minister Hugo de Jonge. "Partijen gaan zich voorbereiden op de verkiezingen. Maar om dingen gedaan te krijgen moet je vanuit het kabinet zolang mogelijk doen alsof er geen verkiezingen aankomen."

Als ik Carola daar zie, dan doet mij dat ook wat.

Gert-Jan Segers

Zijn ChristenUnie-collega Carola Schouten ziet de verkiezingen ook al hun schaduw vooruit werpen. "De programma's worden weer geschreven, de kieslijsten worden opgesteld. Dus de politieke lading zal er weer op zitten."

Dat geldt niet in de laatste plaats voor het dossier waarmee landbouwminister Schouten de afgelopen maanden fulltime bezig was: stikstof. Met name de bouwsector en de landbouw werden daardoor getroffen. "Twee keer stond Carola tegenover een vol Malieveld, met de bouwers en de boeren", stelt partijgenoot en fractieleider Gert-Jan Segers. "Als ik Carola daar zie, dan doet mij dat ook wat. Verwensingen aan haar adres raken mij ook."

Die crisis is nog niet bezworen, maar de drie coalitiegenoten denken dat ze er gezamenlijk gaan uitkomen. "Er gloort een oplossing voor de stikstofcrisis", zegt D66-vicepremier Wouter Koolmees. "Als we maar samen verantwoordelijkheid nemen."

Koolmees (rechts) en Jetten van D66

Dat zag CDA-fractievoorzitter Heerma dit jaar ook al gebeuren, vertelt hij. "Op een gegeven moment was het de vraag of we niet een zelf veroorzaakte recessie inrolden. Toen ontstond er coalitiebreed iets van 'potverdimme dat gaan we niet laten gebeuren'."

Want er dreigde van alles stil te komen liggen door de stikstof- en PFAS-problemen. "Maar het zijn zaken die moeten doorgaan: de bouw, de kustversterking", stelt Koolmees. "Dus dan moet je blijven bedenken: wat willen we nou samen oplossen? Je moet Nederland in beweging houden."

"Het besef dat we door moeten voor het land, dat bindt deze vier verschillende partijen", zegt Schouten. Mede-vicepremier De Jonge: "Er is een grote drive om te bewijzen dat de politiek van het midden in staat is om dingen op te lossen."

Geen 130 meer

De stikstofmaatregel die er vorig jaar uiteindelijk uit kwam rollen - op alle snelwegen overdag maximaal 100 km/u - wordt vooral voor de VVD als pijnlijke nederlaag gezien. De liberalen zijn immers dé autopartij. Toch vinden de andere drie dat de stikstofcrisis voor iedereen pijnlijk is.

"Niemand zei vol enthousiasme: laten we van 130 naar 100", zegt Heerma. "Stikstof zit zeker in de top 3 van boze en bezorgde mails die ik heb gekregen." Collega Jetten: "Ik krijg ook mails van D66'ers die graag 130 rijden." En Segers: "Ook wij kijken op sociale media, ook wij krijgen mails. Mensen kijken naar je alsof jij iedere ochtend opstaat met het idee: hoe kan ik de Nederlander nou weer eens pesten?"

De Jonge (links) en Heerma van het CDA

Tamelijk grote eensgezindheid dus, en dan vooral onder de vicepremiers. De Tweede Kamerfracties zullen waarschijnlijk vaker gaan botsen naarmate de verkiezingen dichterbij komen. Want zij gaan dit jaar gebruiken om hun programma helder te krijgen. En daarvoor moet je je onderscheiden van de andere partijen, ook als ze bij je in de coalitie zitten.

"De samenwerking is altijd tijdelijk", zegt Segers. "Er komen verkiezingen en dan staan er idealen in het programma, niet de compromissen van de coalitie."

Dat leidt tot een bepaalde gespletenheid, stelt D66-fractievoorzitter Rob Jetten. "Je verdedigt het compromis dat is gesloten in de coalitie, maar je moet ook niet vergeten je eigen verhaal te vertellen." En in dat eigen verhaal van D66 zit ook iets dubbels, vertelt Jetten. "Radicaal en redelijk in een. Wij willen debatten openen waar andere partijen misschien nog niet aan toe zijn. Maar wel met een onderbouwd verhaal."

Zijn CDA-evenknie Heerma wil met het christendemocratische programma afscheid nemen van het rotsvaste geloof in "marktwerking, individualisme en totale vrijheid voor het individu". Volgens hem zit het ongenoegen in Nederland diep. "Mensen hunkeren naar een ander type samenwerking, een ander type overheid."

Schouten sluit zich in zekere zin aan bij Heerma, ze pleit vooral voor meer verbinding in het land. "Het is mijn heilige voornemen om een bijdrage te leveren om partijen weer bij elkaar te brengen."

Luister hieronder de dubbelinterviews uit Met het Oog op Morgen terug:

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl