Eén euro voor een huis in Siciliaans dorp: 'Een beetje uit wanhoop'
In Sambuca di Sicilia staat op het pleintje aan de hoofdstraat Corso Umberto I een klein monumentje voor het dorpslogo, een slak. Vier oudere mannen zitten al urenlang op tuinstoelen voor het monument. Ze doen helemaal niks, alsof ze willen bewijzen dat het logo ook echt een levensmotto is.
"Dit is een klein dorp, waar we elkaar allemaal kennen en heel goed met elkaar omgaan. Het leven is hier rustig, heel rustig", zeggen de mannen.
Dat klinkt heel aantrekkelijk, vooral als je erbij bedenkt dat Sambuca in 2016 werd verkozen tot mooiste dorp van Italië. Maar toch besluiten veel inwoners om uit het pittoreske dorp bovenop een Siciliaanse heuvel te vertrekken.
'Kom bij ons wonen'
Burgemeester Leonardo Ciaccio wilde de leegloop van zijn dorp aanpakken met een opmerkelijk plan. Namelijk de huizen die in beheer van de gemeente zijn, verkopen voor een euro. "We willen dat hier jonge mensen komen. Om B&B's te openen of wat dan ook. En dat ze bij ons willen wonen," aldus de burgemeester.
Het liep meteen storm, maar dat betekende niet automatisch dat het plan succesvol was:
In een paar decennia daalde het aantal inwoners van bijna 10.000 naar 5800. En het zijn vooral de jongeren die weggaan, zeggen de inwoners. "Er is hier geen werk, dus gaan ze naar het noorden. Naar Rome, Milaan of Turijn."
Het is een probleem voor het hele eiland Sicilië. Of eigenlijk heel Zuid-Italië. Sinds 2002 zijn zeker 2 miljoen zuiderlingen vertrokken. Naar Noord-Italië of het buitenland. In 2017 waren dat er alleen al 132.000 van wie de helft jongeren. "We lopen leeg," zegt een van de mannen op de tuinstoelen.
Het addertje onder het gras
Toen de burgemeester het een-euro-plan begin dit jaar bekendmaakte, kwamen er 120.000 mailtjes binnen. Van mensen die de eerste tranche van zestien huizen wel wilden kopen.
"Sommigen hebben niet eens gewacht op een reactie en pakten direct het vliegtuig naar Palermo en een auto naar Sambuca," zegt de burgemeester. "We moesten een taskforce organiseren die verschillende talen sprak en twee keer per dag een rondleiding kon geven aan de geïnteresseerden."
Sommige mensen boden 10.000 euro om andere kopers te snel af te zijn.
Heel wat mensen haakten af toen ze ontdekten dat je er met 1 euro nog niet bent. Want de huizen zijn stuk voor stuk beschadigd. Sommigen al door de aardbeving die in 1968 plaatsvond. "Je betaalt 5000 euro borg en bent verplicht om het gekochte huis binnen 3 jaar te restaureren. Als het huis niet voldoende is verbouwd ben je zowel het huis als de borg kwijt."
Wandelend door het historische centrum van Sambuca wordt duidelijk dat het verbouwen flink in de papieren kan lopen. In de smalle straten met Arabische namen staan piepkleine huisjes waarvan sommigen daken missen. De burgemeester staat stil bij een huis waarvan de houten deur open is gebroken, waardoor de gebroken dakpannen op de vloer zichtbaar zijn. "Dit huis gaat dus flink wat geld en tijd kosten om te herstellen."
Het project is dus ook een grote restauratie van Sambuca en daarmee een bezuinigingsmaatregel voor de gemeente. De gemeente hoeft niet te investeren in het verbouwen van de huizen. "En omdat ingestorte daken of muren van leegstaande huizen ook de woningen ernaast beschadigen hoeven we die inwoners ook niet te betalen voor herstelwerkzaamheden."
'Een beetje uit wanhoop'
Ondanks het werk dat nodig is waren de zestien huizen binnen no-time verkocht. En niet eens allemaal voor een euro. "Sommige mensen boden 10.000 euro om andere kopers te snel af te zijn," zegt de burgemeester met een glimlach. Maar die glimlach verdwijnt na de vraag waar die zestien kopers op dit moment zijn. "Waarschijnlijk nog in hun echte huis."
Dat brengt ons direct bij het grote probleem van dit project. Want de meeste mensen kopen in Sambuca een vakantiehuis en zijn er een maand of twee maanden per jaar. De andere tien maanden is het dorp dus net zo leeg als nu. "Je doet dit ook een beetje uit wanhoop," erkent de burgemeester. "Dit is een van de weinige dingen die je kunt doen. Om de leegloop tegen te gaan moet je met gekke ideeën komen en dit is er eentje."
Meer huizen in de aanbieding
Er zijn meerdere dorpjes in Zuid-Italië die dat gekke idee hebben omarmd. Ganghi, ook op Sicilië, en het Sardijnse dorp Ollolai hebben huizen aangeboden voor een euro. En de burgemeester van Sambuca heeft zoveel vertrouwen in zijn project dat hij in januari nog eens zestien huizen in de aanbieding doet.
En de oude mannen op de tuinstoelen vinden dat ondanks alles een prima plan. "Ze vullen het dorp toch mooi op en ook al blijven de mensen kort, ze laten toch wat achter. Geld voor de winkels, de restaurants. En zo komt er toch wat beweging in dit dorp."
Maar terwijl de zon achter de huizen aan het plein verdwijnt, hoor je de mannen denken dat die beweging hier nooit sneller mag gaan dan een slakkengangetje.