Kivilev moest sterven om de levens van tientallen renners na hem te redden

Het was een valpartij die je in elke koers weleens ziet. Een paar renners glijden onderuit, in de tweede etappe van Parijs-Nice. Twee staan er op, maar eentje niet.

Die ene is Andrej Kivilev. Hij breekt twee ribben en raakt meteen in coma. Roerloos, op veertig kilometer voor de finish in Saint-Étienne, blijft hij op het asfalt liggen. Met een helikopter wordt de Kazach naar het ziekenhuis van de Franse stad gebracht. Daar overlijdt de 29-jarige renner de volgende morgen aan zijn verwondingen.

Leon van Bon en Tristan Hoffman waren erbij. Hoffman weet het nog precies: "Het ging ietsjes naar beneden, een heel brede baan. Ik zat net achter de valpartij. Ik zag hem liggen. Dat was een heel naar beeld."

"Volgens mij heb ik hem ook zien liggen", zegt Van Bon. "Dan besef je nog niet echt wat er aan de hand is. Het was onwerkelijk."

Kivilev droeg bij zijn val geen helm. Naar eigen zeggen omdat de zon dan zo lekker in zijn nek brandde. Het overlijden van Kivilev deed de UCI in 2003 besluiten om een helmplicht in te voeren. Een maatregel die in 1991 nog massaal door het peloton verworpen werd.

Gisteren reden de renners door Sorbiers, het dorp waar Kivilev woonde met zijn vrouw en zes maanden oude zoontje. Een dorp op een steenworp afstand van de rotonde waar hij het leven liet.

Een nationale tragedie

En dus stonden velen stil bij het overlijden van de Kazach. Zoals bij Astana, de ploeg van Aleksandr Vinokoerov, die in 2003 Parijs-Nice won en die zege opdroeg aan zijn landgenoot.

Ook Dmitri Fofonov, nu ploegleider bij de Kazachse wielerploeg Astana en destijds ploegmakker van Kivilev, heeft goede herinneringen aan zijn landgenoot.

"We zijn van dezelfde generatie", zegt hij over Kivilev, die in 2001 vierde in de Tour de France werd. "We gingen naar dezelfde school en werden op vrijwel hetzelfde moment profwielrenner."

Fofonov vertelt dat er jaarlijks een wielerevenement georganiseerd wordt voor Kivilev. "Dan komen vrienden en bekenden naar Saint-Étienne om hem te gedenken."

De enige Kazach in de Tour dit jaar, Aleksej Loetsenko, dacht in het begin van zijn carrière niet vaak aan het tragische ongeval van zijn landgenoot. "Nu is dat veel meer. Ik begrijp nu dat dit een grote tragedie voor de wielersport en voor Kazachstan is geweest."

'Wat was ik toch een idioot!'

Hoffman, tegenwoordig ploegleider bij Bahrain-Merida, koerste in de tijd van de helmloze Kazach. "Na de invoering van de helmplicht heb ik altijd netjes een helm opgedaan, maar daarvoor niet. In het begin kwam ik nog wel eens aan bij de lokale fietsclub zonder helm en dan stuurden ze mij naar huis met het bericht: 'Hoffman, helm halen'.

Het zat niet direct in zijn systeem, vertelt hij. "Als ik nu wegga, dan is die helm op voordat ik op de fiets stap".

"Soms kijk ik nog wel eens naar foto's van mijzelf in Parijs-Roubaix toen ik nog geen helm droeg. Toentertijd vond ik mijzelf best wel cool zonder", vervolgt Hoffman, "nu denk ik 'wat was ik toch een idioot!'".

Onbegrijpelijk

Tegenwoordig is het dragen van een helm normaal, onder wedstrijdrenners en ook onder recreanten. Maar nog lang niet altijd.

Onbegrijpelijk vindt Van Bon. De tweevoudig ritwinnaar in de Tour was een van de early adaptors van de wielerhelm. "Ik vond het destijds al geen vraag om eentje op te hebben. Als ik tegenwoordig mensen zonder helm zie rijden, dan vind ik dat onbegrijpelijk."

"Met zijn dood heeft Kivilev veel wielrenners het leven gered", besluit Fofonov. "Hij is nog altijd in onze gedachten."