Op het gloednieuwe eiland Hunga Tonga krioelt het al van het leven

Met enorme explosies en een asregen die dagen duurde, kwam begin 2015 het eiland Hunga Tonga ter wereld. Het onbewoonde eiland in de Stille Oceaan is zo groot (of klein) als Monaco en is een paradijs voor wetenschappers en ecologen. Het barst er namelijk al van het leven.

"We giechelden als schoolkinderen", schrijft NASA-onderzoeker Dan Slayback over zijn bezoek aan Hunga Tonga. De opwinding bij onderzoekers was groot toen bleek dat het piepjonge eiland een thuis was voor sternvogels, kerkuilen en roze bloemen in bloei.

"Het is begonnen met de vogels", vertelt ecoloog Wieger Wamelink in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen. Voor trekvogels is Hunga Tonga een veilige rustplaats zonder natuurlijke vijanden. "Die hebben daar heerlijk gezeten. In de poep die ze achterlaten, zitten zaadjes en die zijn ontkiemd. Daar komen de planten vandaan."

De asregen heeft gezorgd voor een grijzig landschap met veel sleuven. Een groot binnenmeer verraadt de locatie van de vulkaankrater. Er is ook een soort strand dat bestaat uit een kleiachtige substantie.

Het ontstaan van leven op het eiland is extra interessante materie voor Wamelink. Hij is namelijk ook 'ruimtetuinier' en houdt zich bezig met de mogelijke groei van planten op Mars en op de maan.

"Je ziet op Mars structuren die lijken op dit eiland. We weten van Mars vrij zeker dat er vroeger ook water is geweest. De bodem is hetzelfde als op Hunga Tonga en die gebruiken wij om te kijken of daar planten kunnen groeien."

Op Mars is er voor zover bekend geen enkel leven en dat was er eerst op Hunga Tonga ook niet. "Dat is interessant: hoe gaat dat? Welke planten en dieren en welke niet? En hoe snel gaat dat?" Omdat het eiland ongemoeid en maagdelijk leeg is gebleven, kunnen wetenschappers vrij nauwkeurig meten hoe snel dier- en plantensoorten zich verplaatsen.

Hunga Tonga ligt in de buurt van het Polynesische eilandrijkje Tonga, enkele duizenden kilometers uit de kust van Australië en Nieuw-Zeeland.

De bevindingen van onderzoekers op Hunga Tonga zijn ook van belang voor Nederlands onderzoek, zegt Wamelink. "Want hier wordt ook onderzoek gedaan naar hoe soorten zich van zuid naar noord bewegen door de klimaatverandering."

Lang zal de proeftuin voor Mars op aarde overigens niet blijven bestaan. Wetenschappers verwachten dat Hunga Tonga binnen dertig jaar weer wordt opgeslokt door de golven.

Wamelink zal het nieuwe eiland daarom niet met eigen ogen aanschouwen: "Dat lijkt me wel leuk. Maar het is ook ver weg en slecht voor het milieu om helemaal daar naartoe te vliegen. Er zijn daar ook uitstekende onderzoekers die dat werk ook kunnen doen."