Pauw: 'De zwakkeren zijn nooit klaar, dat is op Sint-Maarten ook zo'

Op het eerste gezicht lijkt alles op Sint-Maarten weer zijn gewone gang te gaan, bijna anderhalf jaar nadat orkaan Irma een verwoestend spoor over het eiland trok. Toeristen, de belangrijkste bron van inkomsten voor het eiland, liggen als vanouds op het strand. Cruiseschepen meren aan in de haven en een aantal hotels is zo goed als herbouwd.

Maar wie verder kijkt dan de boulevard, krijgt een heel ander beeld. "Er is hier in anderhalf jaar tijd ongelooflijk veel vooruitgang geboekt. Maar er moet ook nog heel veel gebeuren. Er zijn nog steeds families die onder een lekkend dak wonen. En niemand weet precies om hoeveel huizen het gaat", zegt Jeroen Pauw.

Pauw bezoekt Sint-Maarten om te onderzoeken wat er tot nu toe is gebeurd met de 550 miljoen euro die de Nederlandse overheid beschikbaar stelde voor de wederopbouw en de bijna 20 miljoen euro die werd opgehaald met een landelijke inzamelingsactie van het Rode Kruis.

Trage wederopbouw

Nederland stelde als eis dat het geld verantwoord, transparant en zonder corruptie wordt besteed aan een snelle wederopbouw van het eiland. Daarom werd 470 miljoen van de 550 miljoen euro gestort in een trustfonds van de Wereldbank, dat besluit welke projecten worden gefinancierd.

In praktijk kost het, door allerlei procedures die daaraan voorafgaan, veel tijd. Maar een klein deel van het beschikbare geld is inmiddels besteed. Eind vorig jaar bracht de Algemene Rekenkamer een kritisch rapport uit over het trage tempo van de wederopbouw.

"Omdat alles langs de officiële weg moet, duurt het vaak lang voordat er iets gebeurt voor gewone mensen", zegt Pauw. "Maar veel mensen die ik heb gesproken op Sint-Maarten snappen wel dat het via de Wereldbank gaat. De overheid had het anders misschien wel besteed aan andere zaken: grote gebouwen, megalomane projecten, en niet aan hun dak. Dan duurt het maar wat langer, zeggen ze."

Bekijk hieronder hoe Jeroen Pauw zijn reis naar Sint-Maarten heeft ervaren:

Het Rode Kruis besteedde een deel van de opgehaalde 20 miljoen euro aan noodhulp en ondersteunt sinds afgelopen zomer mensen bij de reparatie van hun huis. Er is op Sint-Maarten een groot gebrek aan aannemers en bouwvakkers en daarom zijn veel bewoners zelf aan de slag gegaan.

"Mensen krijgen vouchers waarmee ze bouwmaterialen kunnen aanschaffen via het Rode Kruis en ze krijgen uitleg hoe ze vervolgens zelf hun dak kunnen repareren. Ik geloof dat dat best goed werkt", vertelt Pauw.

Maar niet iedereen is in staat om zelf een dak te repareren. En velen, bij wie niet alleen het dak maar het hele huis kapot is, moeten voorlopig nog wachten op hulp.

Pauw ontmoet op het eiland Frans Weekers, oud-staatssecretaris van Financiën, die namens Nederland in de stuurgroep van het trustfonds van de Wereldbank zit. Weekers is tevreden over de samenwerking met de regering van de nieuwe minister-president Leona Marlin-Romeo. "Zij verricht uitstekend werk, maar ze moet wel werken in een politiek moeilijke situatie."

"Er zijn ook mensen op het eiland die er financieel belang bij hebben dat ze kunnen doen en laten wat ze willen. Dat er niet openbaar wordt aanbesteed, dat contracten aan vriendjes kunnen worden gegeven. Dan kunnen zij er ook nog wat aan verdienen. Er zit gewoon een stuk corruptie. Dat willen we niet. We leggen de lat hoog."

Met geld uit het trustfonds moet onder meer een langetermijnoplossing gevonden worden voor 'de dump', de grote smeulende afvalberg middenin de hoofdstad Philipsburg. Er is nauwelijks controle op het afval dat iedereen hier al jarenlang gratis stort, ook het puin dat overbleef na orkaan Irma. De stinkende berg vormt een gevaar voor de volksgezondheid.

Aan de rand van de berg wonen mensen in grote armoede, vaak illegalen, bij wie het hulpgeld waarschijnlijk nooit terechtkomt, denkt Pauw.

De voortdurend smeulende vuren op de berg moeten gedoofd worden en er moet een deugdelijk systeem van afvalverwerking komen. Dat gaat lang duren. "Uiteindelijk is het een autonoom eiland, de regering hier is verantwoordelijk", zegt Weekers. "Maar we kunnen wel de fatsoenlijke partijen op dit eiland helpen om het fatsoenlijk weer op te bouwen."

In het huidige tempo zal de wederopbouw van Sint-Maarten niet klaar zijn voordat het nieuwe orkaanseizoen zich over een paar maanden aandient. "Dat is zorgelijk", zegt Pauw. "Het is de ironie van het leven: het zijn altijd de zwakkeren die niet klaar zijn. Dat is hier op Sint-Maarten ook zo."