De vertrekkende senator, de populaire en uitgesproken Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol (VVD), maakt zich al een tijd druk over alle akkoorden die er in Nederland worden afgesloten. Prima om te overleggen, vindt ze, maar het debat moet in het parlement plaatsvinden.
Nu is het te vaak tekenen bij het kruisje. "Waar is dan nog de stem van de kiezer? Het debat hoort in de Tweede Kamer. Daar moeten alle kanten van de zaak belicht worden. Ik maak me daar zorgen over."
Al die akkoorden voeden het idee dat het toch niet uitmaakt op wie mensen stemmen, zegt Broekers-Knol. "Dan heb ik gestemd voor Pietje, Klaasje of Marietje, maar het wordt toch ergens anders geregeld. Dan is de kloof helemaal niet meer te overbruggen. Men gelooft het niet meer."
Gezond verstand
Ze hoopt dat partijen meer op durven te komen voor het algemeen belang en niet alleen op effectbejag uit zijn. Ze begrijpt wel dat partijgenoten hun eigen VVD nu te populistisch vinden. "Die 'witte wijn nippende elite'. Waarom zeg je dat nou? Als ik kijk naar mijn partij: de idealen van de liberale VVD zijn bekend. Draag die uit. Vanuit de kracht waar jij als partij voor staat. Maar misschien ben ik wel ouderwets. Zou best kunnen."
De vertrekkende Kamervoorzitter denkt dat het land het meest gebaat is met heldere wetten waar niet regel op regel wordt gestapeld. Meer gezond verstand? "Ja, dat zou ik best willen adviseren."
De CDA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, Elco Brinkman, verlaat dit jaar ook de politiek. De 71-jarige partijprominent wil plaatsmaken voor een nieuwe generatie. "Zelf ben ik ook jong begonnen, dus er mag na veertig jaar wel een opvolger komen."
Hij is net als zijn collega Broekers-Knol kritisch over het huidige politieke klimaat en roept op tot meer politieke daadkracht. "We hebben politici nodig die de moed hebben om dingen te benoemen. Dan krijg je misschien kritiek 'je bent zo hard of asociaal'. Maar je moet dingen op tafel leggen", zegt hij.
Volgens Brinkman gebeurt dat nu te weinig. "De huidige politici zijn goed gebekt dus kunnen het voor een deel maskeren, maar stap eens over je eigen schaduw heen."
Losser
Brinkman denkt dat het ook door de dichtgetimmerde regeerakkoorden komt. Hij pleit ervoor dat het kabinet en de Kamer losser van elkaar komen te staan.
"In de jaren dat ik op het Binnenhof actief was, is alles veel ingewikkelder geworden", zegt Brinkman. "De Tweede Kamer zou zich meer moeten richten op de controle en het kabinet op de uitvoering. De Kamer zit steeds meer op schoot bij het kabinet."
Bovendien kan het volgens Brinkman allemaal veel simpeler en moet de politiek niet alles willen oplossen. "Er wordt veel op ons bordje geschoven. Gooi dat allemaal niet op een hoop. Den Haag kan niet alles oplossen met de twintig verschillende opvattingen die er zijn."
Ook Roel Kuiper (ChristenUnie) houdt het na twaalf jaar lidmaatschap van de Eerste Kamer voor gezien. Hij is naast senator ook rector van de Theologische Universiteit Kampen. "En die combinatie wordt steeds lastiger." Al vindt hij het goed dat senatoren nevenactiviteiten hebben. "Elke week komen hier senatoren binnen met een frisse blik omdat ze elders aan het werk zijn."
Kuiper vindt dat er meer aandacht voor de uitvoerbaarheid van maatregelen moet komen. "Er gaat geen week voorbij of er is een kwestie over handhaving: dan weer het UWV, dan fipronil, dan de belastingdienst."
Volgens Kuiper kent Nederland een zwakke handhavingscultuur. Hij pleit daarom voor een parlementair onderzoek door de Eerste Kamer naar de handhaving en uitvoerbaarheid van wetten. "Hebben we onze wetgeving op orde? daar zou de Eerste Kamer naar moeten kijken."
Samenwerken
Zijn partij de ChristenUnie was in de afgelopen twaalf jaar zowel oppositie, coalitie, als gedoger. De kans is groot dat de coalitie na de verkiezingen van dit jaar voor de Provinciale Staten geen meerderheid meer heeft in de Eerste Kamer. "Het kabinet wordt niet onmiddellijk op de grill gelegd als het hier komt."
Kuiper deelt de zorgen van zijn collega's over een politieke cultuur waarbij partijen steeds minder bereid zijn om over hun eigen schaduw heen te springen. Maar, benadrukt hij, er zijn altijd partijen die samenwerken.
De terugkomst van het midden? Brinkman: "Door de eeuwen heen hebben we gemerkt dat een land niet met oorlogsvoering overeind blijft. We werken samen, soms omdat het water ertoe dwingt, maar ook het gezond verstand."
En Broekers-Knol vindt een minderheidssituatie niet per se slecht. "De gehele periode van Rutte II had het kabinet geen meerderheid. Sterker nog, de laatste paar jaar had dat kabinet maar 21 zetels van de 38, en dat heeft niet verlammend gewerkt. Het kabinet moest harder werken om iedereen over de streep te krijgen, dat vind ik heel goed."
Op 20 maart zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Die kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer.
