Jonge Iraniërs in het buitenland die met papa's geld pronken op Instagram worden in Iran steeds meer gehaat. Het land kampt met een hoge werkloosheid, veel Iraniërs kampen bovendien met stijgende prijzen als gevolg van sancties. Gepronk met dure spullen en buitensporige luxe van landgenoten buiten Iran kunnen zij daarom niet waarderen.
Sasha Sobhani is zo'n Instagrammer die vaak poseert met exclusieve auto's, luxe jachten of flessen drank, maar als we hem spreken is hij toevallig aan het winkelen in Roermond. De Iraniër is in zijn thuisland een Instagrambekendheid. Als ambassadeurszoon heeft hij het goed, en dat laat hij op het sociale platform graag zien.
Die uitstraling heeft effect, zegt hij vanuit Roermond aan de telefoon: steeds meer Iraniërs willen met hem op de foto. Maar die zichtbaarheid heeft ook een keerzijde: in zijn thuisland ligt hij onder vuur. Landgenoten klagen dat hij alles heeft, maar de rest van het land lijdt onder de harde sancties van afgelopen najaar en het economische wanbeleid van de regering.
'Kinderen van de heren'
De foto's van Sobhani en andere kinderen van politici en diplomaten worden daarom veelvuldig verspreid op sociale media, om hen aan de schandpaal te nagelen. "Mijn vader was inderdaad ambassadeur in Venezuela", zegt Sobhani. "Veel mensen denken dat ik mijn lifestyle te danken heb aan geld dat mijn vader mij geeft en nemen mij dat kwalijk."
Critici noemen hem daarom een aghazadeh. "Dat betekent letterlijk 'kinderen van de heren' en daar wordt niks positiefs mee bedoeld", vertelt Iran-deskundige Peyman Jafari. "Het gaat hier niet om kinderen van grootkapitaalbezitters, maar vooral om kinderen van politici."
Mensen begrijpen volgens Jafari niet waarom zij zo hard geraakt worden door de sancties, terwijl de kinderen van politici wel gewoon nog in het buitenland kunnen studeren. De kloof tussen arm en rijk in Iran is niet nieuw, maar de kloof is door wanbeleid van de overheid en internationale sancties nog groter geworden. Dat terwijl de Iraanse middenklasse in de afgelopen twee decennia enorm gegroeid was.
Verdwenen middenklasse
"In 2017 gingen 2,5 miljoen Iraniërs naar Turkije op vakantie, en een vergelijkbaar aantal bezocht Armenië, Georgië, Azerbeidzjan, Dubai of een Europees land", zegt Jafari. "Maar nadat de Verenigde Staten afgelopen mei aangekondigden uit het nucleaire akkoord te stappen, is de waarde van de Iraanse munt gekelderd en is een reis naar het buitenland voor velen onbetaalbaar geworden."
Dat geldt ook voor studeren buiten Iran. "En als je een baan had, kon je na je huwelijk wel een huis kopen. Nu moet je bij je ouders intrekken."
Handtassen van 3700 dollar
Met een krimpende middenklasse vallen de 14.000 miljonairs in Teheran nogal op tussen de miljoenen mensen die moeite hebben om rond te komen, zegt Jafari. "De meeste mensen zien dat er in Noord-Teheran steeds meer paleizen bij komen, terwijl hun koopkracht daalt. Dat leidt tot woede en frustratie."
Zoals wel vaker in het Midden-Oosten, uit die woede zich voornamelijk op sociale media. Daar ligt Sobhani onder een vergrootglas en krijgt ook de kleindochter van ayatollah Khomeini, de leider van de Iraanse revolutie eind jaren 70, het te verduren. Een foto waarop zij poseert met een tas van 3700 dollar, viel bij veel Iraniërs verkeerd.
Dat ook zij het zo goed heeft, steekt. "De belofte van de revolutie, die haar grootvader in 1979 startte en leidde tot de islamitische republiek die het nu is, was dat er voortaan gelijkheid en rechtvaardigheid zou zijn", zegt Jafari. "Zo voelt dit niet."
'Niet mijn schuld'
In veel gevallen kom je er nog steeds alleen als je goede connecties hebt, zoals een rijke vader, geeft ook Sobhani toe. Toch vindt hij het niet eerlijk dat hij zo wordt neergezet. "Ik heb al een jaar geen contact met mijn vader, laat staan dat hij mij geld geeft. Ik kan Iran niet in, omdat mijn leven, waarvan ik de foto's op sociale media plaats, niet strookt met het islamitische regime. Dus hoezo word ik gesteund door dat regime? Ik heb mijn eigen zaken door mijn eigen connecties, waaronder een online casino."
En nee, voor de meeste mensen die niet uit een rijk milieu komen is het heel moeilijk om zo rijk te worden als hij. En ja, de ongelijkheid neemt toe, dat ziet ook Sobhani. "Maar dat is toch niet mijn schuld? Ik help mensen financieel waar ik kan."
Schoonzoon van de president
Daar nemen veel Iraniërs geen genoegen mee. De kritiek op mensen zoals Sobhani neemt alleen maar toe. En soms heeft dat effect. De schoonzoon van president Rohani, die daags na het huwelijk met Rohani's dochter een hoge positie kreeg aangeboden bij de Iraanse overheid, nam ontslag na alle kritiek die hij op sociale media kreeg.
En Sasha Sobhani? Die is niet van plan om minder foto's te delen van zijn luxe leven. "Ze mogen alles over me zeggen: als ik ergens in Istanbul een Perzisch feest bezoek, word ik met open armen door iedereen ontvangen."
