Polen is stil voor doodgestoken burgemeester van Gdansk

In diverse Poolse steden zijn duizenden mensen de straat op gegaan als reactie op de dood van de burgemeester van Gdansk. Pawel Adamowicz werd gisteren neergestoken en overleed vandaag aan zijn verwondingen.

De demonstranten voeren actie tegen geweld. "Stop de haat", staat op een spandoek in hoofdstad Warschau. Ook in andere grote plaatsen wordt in stilte geprotesteerd. In Gdansk is een stille mars gehouden.

Ook worden overal in de stad kaarsjes gebrand:

Pawel Adamowicz was een van de langstzittende burgemeesters van Polen. Hij was geboren en getogen in zijn stad, Gdansk. Adamowicz werd voor het oog van duizenden inwoners neergestoken - op een podium tijdens een live op tv uitgezonden benefietactie voor de gezondheidszorg. Vanmiddag maakten artsen bekend dat Adamowicz is overleden.

De 53-jarige burgemeester laat zijn vrouw en twee dochters na. "Deze man was erg geliefd in Gdansk", zegt correspondent Judith van de Hulsbeek. Adamowicz was sinds 1998 burgemeester van de havenstad. Sinds de eerste burgemeestersverkiezingen in 2002 heeft hij elke keer gewonnen. Bij de laatste verkiezingen kreeg hij 65 procent van de stemmen.

Bloed doneren

Voor het ziekenhuis stond vanmorgen een rij van mensen die bloed wilden doneren aan Adamowicz. Ondanks dit gebaar, en een ruim vijf uur durende operatie, heeft hij het niet gered. De steekwonden aan zijn buik en hart zijn fataal gebleken.

Op videobeelden is te zien dat de aanvaller bleef rondlopen op het podium na de daad:

De politie heeft een 27-jarige man met een strafblad aangehouden. "Ik zat onschuldig in de gevangenis", zou hij hebben geroepen op het podium. "Het Burgerplatform (een politieke partij, red.) heeft me gemarteld, daarom is Adamowicz nu dood." Het lijkt volgens de politie op een wraakactie door een man met psychische problemen.

'Mijn goede vriend'

Adamowicz was voorheen lid van het liberale Burgerplatform. Drie jaar geleden verliet hij deze partij om onafhankelijke mee te doen aan de lokale verkiezingen. Burgerplatform regeerde van 2007 tot 2017 in Polen. De in Gdansk geboren EU-president Donald Tusk was een van de oprichters.

"Pawel Adamowicz, een man van solidariteit en vrijheid, een Europeaan, mijn goede vriend, is vermoord", twitterde Tusk vandaag. Hij was een van de aanwezigen bij de stille mars in het centrum van Gdansk.

Vanaf jonge leeftijd was Adamowicz actief in de politiek. Hij was een van de organisatoren van studentenprotesten in 1988 tegen de toen nog communistische regering. Na zijn rechtenstudie aan de Universiteit van Gdansk werd hij gemeenteraadslid in 1990. Acht jaar later werd hij burgemeester.

Als uitgesproken liberaal nam hij het op voor minderheden en lhbt'ers in de stad. Vorig jaar liep hij nog mee met de Gay Pride, een ongewone actie voor een Poolse burgemeester.

'Ik ben een Europeaan'

Ook verwelkomde Adamowicz vluchtelingen met open armen. "Ik ben een Europeaan en dus van nature open", zei de liberale burgemeester twee jaar geleden tegen The Guardian. Een opvallend standpunt in een land waar de nationalistisch-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) regeert. PiS voert een anti-migrantenbeleid en is tegen de EU.

De 53-jarige liberaal was altijd een fel criticus van de regeringspartij. Ondanks de grote meningsverschillen was de reactie op Adamowicz' dood in de Poolse politiek eensgezind. De PiS-partijleider Kaczynski noemt het een "criminele aanval" en een "tragisch verlies".