Problemen met wifi in vliegtuigen, 'en dat duurt nog wel even'

• Sjors Beukeboom

  redacteur Online

Bijna overal hebben we tegenwoordig toegang tot snel internet, maar op kilometers hoogte in de lucht loopt het nog niet zo'n vaart. Een wifiverbinding in een vliegtuig is vaak sloom, duur en in veel gevallen zelfs helemaal niet mogelijk. Vliegtuigfabrikanten Airbus en Boeing hebben namelijk moeite met het inbouwen van wifi in oudere toestellen.

Luchtvaartmaatschappijen zoals KLM zijn daar de dupe van. Of elke reiziger op korte termijn in de lucht kan mailen, Facebooken of Instagrammen is daarom maar zeer de vraag.

Boeing en Airbus zijn de twee grootste vliegtuigfabrikanten ter wereld. Luchtvaartmaatschappijen van alle continenten vliegen met hun toestellen en zijn van die bedrijven afhankelijk voor het inbouwen van een wifi-antenne in het vliegtuig. En dat is veel moeilijker dan gedacht, zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft.

Zo heeft Boeing moeite met het inpassen van wifi in de populaire Boeing 777 en loopt Airbus tegen problemen aan met de A330, eveneens een veelgebruikt toestel op de lange afstand. In totaal zijn er van deze toestellen bijna 2700 verkocht.

Puist

Melkert vergelijkt de benodigde antenne voor wifi in het toestel met een grote puist. "Maar dan op de bovenkant van de romp. De antenne is een fors apparaat van 1 bij 2 meter. Het installeren is een hele operatie."

"Airbus heeft geprobeerd de wifi-antenne aan de achterkant van de A330 te plaatsen, maar dat is mislukt", zegt hij. "Het blijkt dat je zo'n pukkel niet zomaar op een ouder vliegtuig kan plaatsen, zonder dat de andere 26 antennes er last van hebben."

Airbus merkte het probleem op na een van de eerste vluchten van een toestel met een wifi-antenne. "Door de grootte van de antenne veranderde de vorm van het vliegtuig een beetje en stroomde lucht er anders langs", zegt Melkert daarover.

"Vlak achter de wifi-antenne staat de antenne van de zogeheten Emergency Locator Transmitter, die begint te zenden bij een noodsituatie. Die werd van links naar rechts gezwiept en begon langzaam los te zitten." Passagiers hoorden dat gerammel in de cabine.

Volgens de luchtvaartdeskundige zouden er zelfs scheurtjes in een vliegtuig zijn ontstaan. De Europese luchtwaardigheidsautoriteit, EASA, heeft daarom voorlopig extra controles en onderhoud geëist.

Bij Airbus zijn de problemen bekend. "De luchtvaartmaatschappijen die er last van hebben zijn er over geïnformeerd en we zijn bezig met een oplossing."

Het tweede probleem deed zich voor bij Boeing 777-toestellen en heeft te maken met de antivriesvloeistof die op vliegtuigen wordt gespoten als het koud is. "Dat spul heet de-icing fluid en wordt gebruikt wanneer er kans is op ijsvorming op het vliegtuig", zegt Melkert. "Vorig jaar bleek dat bij sommige vliegtuigen van Boeing, onder meer bij een toestel van Delta Airlines, deze vloeistof onder de overkapping van de antenne begon te lekken."

Hartstikke duur

Het inbouwen van wifi-antennes is niet alleen complex, waardoor het veel problemen oplevert, maar volgens Melkert ook nog eens erg duur. "Een vliegtuig moet om een wifi-antenne te installeren drie dagen aan de grond blijven. Dat gaat niet om een paar tientjes, maar al snel om honderdduizenden euro's. Voor de meeste luchtvaartmaatschappijen kan dit financieel niet uit, want vliegtuigen zijn bijna altijd in de lucht. Daarom wachten zij op een structurele oplossing van de fabrikanten."

KLM doet dat bijvoorbeeld. De vloot van de grootste Nederlandse luchtvaartmaatschappij bestaat voornamelijk uit Boeing- en Airbus-vliegtuigen. In 2012 kondigde KLM al aan dat toestellen uitgerust zouden worden met wifi. Dat zou vanaf 2013 gebeuren. Vandaag de dag heeft KLM nog maar twee oude toestellen met internettoegang rondvliegen. Dat brengt het totaal op vijftien van de 116 passagiersvliegtuigen, want bij de nieuwe Boeing 787 Dreamliners zijn bij de bouw al wifi-antennes geplaatst.

Bij KLM erkennen ze dat het implementeren van wifi in haar vloot inderdaad langer duurt dan gedacht. "Wij gebruiken onze vloot maximaal", zegt de luchtvaartmaatschappij. Toch heeft de maatschappij twee Boeing 777-vliegtuigen mét wifi. "KLM is vol goede moed begonnen aan de installatie", zegt Melkert. "Vervolgens liep de maatschappij tegen allerlei hordes aan, waarna is besloten om het project eerst maar stil te leggen."

KLM verwacht in 2019 toch tussen de elf en vijftien Boeings en drie A330's van wifi te voorzien. Melkert vindt het moeilijk om in te schatten of het nieuwe doel van KLM realistisch is, maar weet wel dat het probleem sowieso over vijftien jaar opgelost is, omdat nieuwe vliegtuigen allemaal standaard wifi hebben. "Een generatie vliegtuigen gaat vijftien tot twintig jaar mee."

Dat sommige maatschappijen toch wifi-antennes in hun oudere Airbussen en Boeings hebben geplaatst, noemt Melkert "marketing". "Maar of ze blij zijn met hun marketingstrategie weet ik niet. Want als je als maatschappij in het nieuws komt met allerlei problemen met de vliegtuigen, die door de wifi-antenne komen, dan is dat dodelijk voor je imago."

Komt de telefooncel terug?

Wifi in het vliegtuig wordt dus langzaamaan gebruikelijker, maar is nog steeds in ontwikkeling. "En dat duurt nog wel even", volgens de luchtvaartdeskundige. Niet alleen door het installeren van wifi-antennes, maar ook door de bandbreedte en de internetsnelheid vanwege het beperkte aantal satellieten in de lucht. "Als we met ruim 200 mensen aan boord gaan internetten, dan zal de snelheid voorlopig nog wel tegenvallen."

Toch zou het de manier waarop we vliegen kunnen veranderen, denkt hij. "Ik kan mij voorstellen dat er telefooncellen of stiltecoupés komen. Of dat je voorin stille zitplaatsen en achterin belplaatsen kan boeken. Tenslotte wil je niet je hele vlucht naast iemand zitten die met z'n schoonmoeder zit te ruziën."

"Tegen de tijd dat wifi helemaal normaal is, zullen er vast luchtvaartmaatschappijen zijn die daarmee gaan experimenteren. Misschien breng ik hen nu wel op een idee."