China is klaar voor een robotrevolutie

• Marten Wiegman

  redacteur internationale economie

De werkplaats van de wereld, zo wordt China vaak genoemd. Duizenden fabrieken in het zuiden van het land met miljoenen werknemers overspoelen de wereld met huishoudelijke apparaten, elektronica, speelgoed, kleding en nog veel meer: made in China als wereldmerk.

Maar de werkplaats is aan het veranderen. Sommige fabrieken zijn verplaatst naar andere delen van China omdat de lonen daar net wat lager zijn. Maar er is ook een andere grote verandering gaande: waar eens duizenden mensen aan lopende banden zaten doen nu machines en robots het werk. 24 uur per dag. Aangestuurd door steeds minder mensen.

Een op de drie robots die ergens ter wereld aan de slag gaat, doet dat in China. Het land wil een robotrevolutie:

Dat het stormachtig kan verlopen, heeft ook Amy Wu ervaren. Zij is directeur van FUWA, een Chinees bedrijf dat assen voor vrachtwagens maakt en containers. Ze heeft inmiddels haar derde fabriek geopend en aan een vierde wordt gewerkt.

Elke nieuwe fabriek kenmerkt zich door steeds meer automatisering en steeds meer robots die mensenhanden vervangen. "We willen mensen inzetten op een intelligente manier", zegt ze. "We willen wereldleider zijn in de productie van vrachtwagenassen en daarom moeten we de klanten bedienen met kwalitatief goede assen. En met machines krijg je de beste en meest constante kwaliteit." Haar assen rijden inmiddels over wegen in alle continenten.

Goed concurreren

De Nederlandse ondernemer Jan Koolen bestelt zijn containers bij FUWA. Ook hij ziet dat kwaliteit en prijs belangrijke redenen zijn en door de geautomatiseerde productie kan dit Chinese bedrijf wereldwijd goed concurreren. "Mensen zijn duur, ook in China is arbeidskracht niet meer zo goedkoop. En bovendien is er krapte op de arbeidsmarkt door de vergrijzing. Ook willen mensen meer studeren en minder met hun handen werken."

Zhou Lulai werkt al twintig jaar bij FUWA en heeft de verandering in het productieproces van dichtbij meegemaakt. Hij heeft veel van zijn collega's zien vertrekken, en de overgebleven mensen zijn steeds hoger opgeleid. Ook Zhou is begonnen als handwerker. Nu is hij onderhoudstechnicus. "Het werk is een stuk minder zwaar geworden en veel efficiënter."

Geplande revolutie

'Made in China 2025' is de naam van het strategische programma dat onder andere de robotrevolutie moet veroorzaken. Maar het Chinese leiderschap heeft nog meer ambities: in 2025 moet China veel minder afhankelijk zijn van buitenlandse bedrijven en technologie en door vergaande automatisering en gebruik van kunstmatige intelligentie kunnen concurreren met de rest van de wereld.

In een centraal geleide economie betekent dat enorme investeringen. In de elektrische auto-industrie, in de energiesector, in de farmaceutische industrie en tal van andere fabrieken. In 2013 waren er in China 25 robots op elke 10.000 werknemers. Drie jaar later waren dat er al 68. In Zuid-Korea, Singapore, Duitsland en de Verenigde Staten liggen de aantallen robots vele malen hoger, maar de groei in China gaat hard.

De afgelopen jaren zijn de lonen in China sterk gestegen. In 2016 kostte een fabrieksarbeider gemiddeld 3,60 dollar per uur. Dat is veel minder dan een werknemer in een ontwikkeld land, maar bijvoorbeeld al vijf keer meer dan een arbeider in India kost.

Voor China wordt het dus steeds moeilijker om te concurreren met lagelonenlanden. Een groot deel van de textielindustrie is alweer uit China vertrokken naar Vietnam, Cambodja, Mexico of Brazilië.

Door de jarenlange eenkindpolitiek komen er bovendien steeds minder mensen op de arbeidsmarkt. De verwachting is dat in 2050 zo'n 200 miljoen mensen minder beschikbaar zijn om te werken. De noodzaak om met minder mensen meer geld te verdienen is dus groot.

2049

De rest van de wereld kijkt met gemengde gevoelens naar de groeiambities van China. Niet voor niets heeft het land 2025 en 2049 als mijlpalen genoemd. In 2049 bestaat de Volksrepubliek precies 100 jaar en wil dan een wereldspeler van formaat zijn op allerlei terreinen.

Vooral in de Verenigde Staten wordt met argusogen gekeken naar de Made in China 2025-strategie. Volgens de regering-Trump is China niet alleen schuldig aan oneerlijke handelspraktijken en diefstal van intellectueel eigendom maar bevoordeelt het de eigen industrie door enorme subsidies.

Beschermen

Tijdens een speech over de gevaarlijke kanten van China waarschuwde de Amerikaanse vicepresident Pence voor de bedreiging die het land in zijn ogen vormt: "We willen een constructieve relatie met Peking waarin welvaart en veiligheid hand in hand gaan", zei hij. "Hoewel Peking steeds verder afdrijft van die visie, kunnen de Chinese leiders van koers veranderen en het land openen en hervormen, zoals ze dat decennia geleden ook deden."

Maar als de Chinese leiders die kant niet op willen, staan de Verenigde Staten klaar, waarschuwde Pence. "Deze regering is vastbesloten om Amerikaanse belangen, Amerikaanse banen en de Amerikaanse veiligheid te beschermen."