SP wil parlementair onderzoek naar crisis in de strafrechtketen

• Ger van Westing

SP-Kamerlid Ronald van Raak zal morgen tijdens een plenair debat over de evaluatie van de Politiewet 2012 met minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid, een motie indienen waarin hij vraagt om een parlementair onderzoek naar de crisis in de strafrechtketen.

"We willen weten waarom er te weinig agenten zijn, waarom er zaken worden geseponeerd en door de versnipperaar gaan." Onderzoek door de Tweede Kamer is nu nodig, vindt Van Raak.

De Nederlandse rechtsstaat verkeert in zwaar weer, blijkt uit gesprekken met verschillende betrokkenen. Zij uitten hun zorg eerder in Nieuwsuur. De politie, het Openbaar Ministerie en de rechters kampen met grote problemen. Raadsheer Ybo Buruma van de Hoge Raad, de hoogste rechter in Nederland, maakt zich ernstig zorgen.

"Bij zowel de politie, het OM als de rechtsprekende macht werken mensen die zeggen: het werk dat we professioneel goed moeten doen, kunnen we niet meer goed doen", aldus Buruma. "We zijn bezig in een soort keurslijf waarin we wel ter verantwoording worden geroepen voor wat we moeten doen, maar waarbij we niet kunnen inhaken op wat er moet gebeuren."

Die zorgen worden breed gedeeld. Hoogleraar forensic science Bob Hoogenboom van Universiteit Nyenrode spreekt van een crisis in de keten. Jan Struijs, voorzitter van FNV Veiligheid, vindt dat nog te mild en noemt het "betonrot". Nathalie van Waterschoot, voorzitter van de Nederlandse Verenging voor Rechtspraak (NVvR), zegt dat de hele keten dreigt vast te lopen.

Waarschuwende geluiden klinken al langer. Nieuwsuur deed afgelopen tijd onderzoek naar de staat van de Nederlandse rechtsstaat en sprak met verschillende betrokkenen uit de keten en bestudeerde een grote hoeveelheid rapporten van de afgelopen jaren: 86 over de politie, 14 over het Openbaar Ministerie en 23 over de rechters.

Schaarste

De heersende problemen leiden ertoe dat de politie en de rechterlijke macht hun grip op de zware georganiseerde criminaliteit verliezen. Buruma stelt dat er veel onderzoek wordt gedaan door de politie en het OM, maar dat dat zelden tot echt zware veroordelingen leidt. Resultaatgericht werken lijkt voorop te staan.

"Resultaat haal als je als politie een mevrouw met een wietzolder arresteert of een man die een gifvat dumpt en erbij zet dat het georganiseerde misdaad is. En vervolgens ga je door naar de volgende zaak, in plaats van dat je genoeg tijd neemt om degene te vinden die de investeringen deed voor die wietplantage of het xtc-lab", zegt Buruma.

Ook Struijs van vakbond FNV Veiligheid vindt dat zorgelijk. De politie komt veel rechercheurs tekort en is volgens hem "de schaarste aan het verdelen". Tegelijkertijd worden steeds meer taken van de politie overgenomen door buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA's). Een BOA mag strafbare feiten opsporen en veiligheid handhaven, maar heeft geen politieopleiding gehad.

Het debat staat morgen gepland om 16.45 uur. Esther Ouwehand van Partij voor de Dieren, Henk Krol van 50Plus en Farid Azarkan van Denk zeggen vandaag de motie van Van Raak te zullen gaan steunen.

Luister hieronder naar hun argumentatie.