Wildlife-fotograaf van het jaar had het perfecte plaatje al in zijn hoofd

• Jikke Westerink

  redacteur Online

"Mooier kon ik het niet hebben. De mannetjesaap met zijn behaarde rug naar me toe, zijn blauwe kop gedraaid." De Nederlandse fotograaf Marsel van Oosten wist direct dat dit het moment was toen hij de twee apen zag zitten. "Ik moet nu als de donder die foto maken, dacht ik, want dit is bijzonder."

En het bleek zo te zijn. Van Oostens foto van twee stompneusapen bracht hem gisteren de prijs van Wildlife Photographer of the Year 2018. In Londen bleek hij niet alleen de winnaar in de categorie 'Dierenportretten', maar werd hij ook uitgeroepen tot overall winnaar. "De prijs kwam als de spreekwoordelijke donderslag bij heldere hemel. Ik liep als een soort zombie naar het podium en gaf daar vervolgens een super slechte speech. Ik kon echt niks uitbrengen."

Van Oosten maakte zijn winnende foto twee jaar geleden, in het zuidwesten van China in het Qinling-gebergte. "In eerste instantie waren mijn vrouw en ik van plan om landschappen te fotograferen", vertelt Van Oosten. "Maar als ik er dan toch ben, vind ik het leuk om te zien wat voor dieren er in die omgeving de moeite waard zijn om te fotograferen. Toen stuitte ik op deze apen."

Van Oosten vond de apen niet alleen bijzonder, hij ontdekte ook dat ze bedreigd zijn. "Vanaf dat moment was ik vastbesloten om ze op te zoeken en er foto's van te maken."

Het maken van een foto zit voor Van Oosten voor het grootste deel in de voorbereiding. "Foto's maak ik heel vaak al in mijn hoofd, voordat ik aankom op zo'n locatie." Dat was in dit geval ook zo. Zo'n twee weken lang verzamelde Van Oosten zoveel mogelijk informatie over wat hij kon verwachten. Hij las over de apen, probeerde hun gedrag te begrijpen en zocht uit in welke situaties hij terecht kon komen.

"Ik had snel door: hun leefomgeving is heel bosrijk. Dus dat betekent veel bomen en groen." Eigenlijk een omgeving die Van Oosten normaliter niet opzoekt. "Ik hou van opgeruimde, bijna klinische foto's. Tot een paar jaar geleden vermeed ik daarom bossen, daar is zoveel afleiding." Maar om de stompneusapen vast te leggen, moest hij wel de natuur in.

Hij las zich ook in over het klimaat van het gebied. "De frisse groene kleur van de bomen heb je natuurlijk niet het hele jaar door." Was hij in een droger seizoen gegaan, dan had hij een totaal andere achtergrond gekregen.

En ook het gedrag van de dieren bestudeerde hij vooraf. "Ze hebben de irritante gewoonte om hoog in de bergen te zitten", vertelt Van Oosten. Voor die apen daar is het makkelijk om te bewegen, maar voor mensen is het een stuk minder makkelijk. "Het werd dus klauteren over omgevallen bomen en berghellingen."

Het plaatje in zijn hoofd

Om te voorkomen dat hij als een kip zonder kop door het bos zou trekken, ging Van Oosten heel gericht op zoek naar het plaatje in zijn hoofd.

"Ik wilde per se een mannetjesaap. De mannetjes hebben heel lang haar op hun rug, dat is zo bijzonder, het zijn bijna manen. Dat wilde ik heel graag op de foto zetten." Met die voorwaarde betekende het dus dat hij de apen van achter moest vastleggen. "Maar dan zie je de kop niet", gaat Van Oosten verder. Ook die wilde hij graag op de foto. "Hun kop is blauw, dat is zo raar." Tot slot wilde hij graag dat de "verzadigde warme kleur" van de dieren goed naar voren zou komen.

Met een lokale onderzoeker ging hij het leefgebied van de apen in, op zoek naar een kleine groep. Meestal leven de stompneusapen in grote groepen. "Als ik daar tussen ga lopen dan is het totale chaos", wist Van Oosten. Dus volgde hij een kleinere groep, van zo'n vijftig apen, wachtend tot hij het mannetje op de rug kon fotograferen, met zijn blauwe gezicht naar voren.

"Als die scène dan op je pad komt, moet je paraat zijn en meteen die foto kunnen maken. Zo'n scène duurt misschien 1 of 2 seconden en dan is het weg."

Moment van de foto

Met alles wat Van Oosten van tevoren had gelezen, ging hij met zijn camera in zijn hand op pad. "Ik moest manoeuvreren tussen de bomen door en zorgen dat ik op een positie kwam dat ik zowel de rug als de kop kon zien."

Dat moment kwam er, toen een mannetjesaap en een vrouwtje naast elkaar plaatsnamen op een rots. "Ik had het geluk dat bij beide apen de aandacht werd getrokken door een gevecht tussen andere apen. Daardoor draaiden ze hun hoofd", legt Van Oosten uit.

De apen hebben een hele hiërarchische structuur, gaat hij verder. "De mannetjesapen zijn continu hun positie aan het bevechten in zo'n groep en dat gaat met kabaal en agressie gepaard. Als dat gebeurt dan kijken de de andere apen op naar zo'n opstootje." Dat gebeurde ook op het moment dat Van Oosten de foto maakte.

De scène die hij van te voren had bedacht matchte perfect met het beeld van dat moment. Dan zijn er een paar stressvolle seconden, beschrijft Van Oosten. "Ga ik alles perfect doen, bedenk je dan. Want de natuur heeft het perfecte plaatje aangeleverd, maar ik moet het nog wel vastleggen op mijn manier."

De beste

Het lukte Van Oosten. De jury noemt zijn foto een 'sensationeel portret'. Uit meer dan 45.000 foto's vanuit 95 verschillende landen was Van Oostens foto de allerbeste.

"Het is een symbolische herinnering aan de schoonheid van de natuur en die laat zien hoe uitgeput we raken als de natuur afneemt. Het is een kunstwerk dat het waard is om in elke galerij in de wereld opgehangen te worden", zei de jury.

Benieuwd naar de concurrerende foto's? Bekijk ze hier allemaal of zie hieronder een selectie: