Het Amsterdam UMC maakte vandaag bekend dat een bloedtest waarmee de ziekte van Alzheimer is vast te stellen steeds dichterbij komt. Maar Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie aan het RadboudUMC, en zijn collega's vinden het allemaal "veel te voorbarig dat dit zo naar buiten wordt gebracht".
"Op deze wijze genereert Amsterdam UMC veel onrust en valse hoop. "Hierdoor komt de genezing voor de ziekte van Alzheimer een stap dichterbij", staat in het persbericht. Maar dat blijkt uit geen enkel onderzoek!"
Amyloid
Charlotte Teunissen, de eerste vrouw op de leerstoel neurochemie, heeft volgens het UMC een bloedtest ontwikkeld om het eiwit amyloid aan te tonen. De stapeling van dit eiwit in de hersenen wordt gezien als een belangrijke veroorzaker van de ziekte van Alzheimer. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie.
Het is onbedachtzaam om dit zo ronkend naar buiten te brengen.
"De diagnose Alzheimer vindt niet plaats door middel van een bloedtest maar na klinisch onderzoek: een goed gesprek met patiënt en naasten, daarnaast lichamelijk onderzoek waarbij je kijkt naar neurologische en andere uitval. Plus een algemeen bloedonderzoek om andere ziektes uit te sluiten", zegt Olde Rikkert.
Maar volgens Teunissen zijn veel ziekteprocessen al twintig jaar gaande voordat er symptomen als vergeetachtigheid optreden. Door de ziekte eerder vast te stellen, zou in de toekomst een behandeling kunnen beginnen voordat hersenschade onomkeerbaar is. Ze schrijft: "Binnen een jaar zijn er biomarkers beschikbaar om in bloed de ziekte van Alzheimer te diagnosticeren".
Welzijn
Die zin klopt al niet, vindt Olde Rikkert. "Er zijn heel veel ouderen met amyloid-eiwitten in hun hersenen (tot 50-60 procent van de mensen boven de 80 jaar), maar die zijn niet allemaal dement. En er zijn ook mensen met het Alzheimertype-dementieprofiel qua geheugenbeperkingen die geen eiwitten hebben in hun hersenen. Het is onbedachtzaam om dit zo ronkend naar buiten te brengen, alsof dit het probleem Alzheimer gaat oplossen."
En er is nog een probleem, vindt Olde Rikkert. "Screeningsonderzoek met deze bloedtest is absoluut niet aan de orde. De meeste onderzoekers op het terrein van dementie zijn daar tegen. Om twee redenen: er is geen behandeling mogelijk van de ziekte en je kan het welzijn van mensen enorm verslechteren."
Verkeerde verwachtingen
Het onderzoek naar Alzheimer heeft de afgelopen dertig jaar weinig opgeleverd. Al weten artsen wel dat een leefstijlverbetering zin heeft om de kans op dementie te verkleinen. Older Rikkert: "Daarom lijkt dit een kokervisie vanuit het lab. Maar ondertussen is dit wel schadelijk voor de publieke opinie. Je wekt verkeerde verwachtingen, die ver van de realiteit staan."
Hij vindt samen met andere onderzoekers dat er veel breder gekeken moet worden dan alleen naar hersenspecifieke eiwitten. "Alleen focussen op amyloid is te beperkt. Het afgelopen jaar zijn diverse farmaceuten dan ook gestopt met hun Alzheimer-onderzoek met de focus op dat eiwit. Juist vanwege het uitblijven van resultaten na al die tientallen jaren."
