Khan (m), de nieuwe premier van Pakistan
NOS Nieuws

Nieuwe premier van Pakistan biedt gekleineerde Pashtuns (een beetje) hoop

  • Aletta André

    Correspondent India

  • Aletta André

    Correspondent India

De nieuwe Pakistaanse premier Imran Khan is vanochtend ingezworen. Zijn verkiezing geeft voorzichtig hoop aan de PTM, een protestbeweging van Pashtuns, de etnische minderheid waartoe Khan behoort. Zij eisen dat er een einde komt aan het etnische profileren van Pashtuns in de strijd van het Pakistaanse leger tegen de Taliban en andere militanten in de stammengebieden aan de grens met Afghanistan. Daarin worden volgens hen te vaak onschuldige burgers het slachtoffer.

Abdur Rauf Mohmand wordt nog steeds emotioneel wanneer hij het heeft over het moment dat zijn drie zoons werden opgepakt. "Het was middernacht toen ze kwamen." 'Ze', dat zijn mannen in burger, met wapens. "Ik zakte door mijn knieën. Ik dacht dat ze hen zouden vermoorden. De weken erna had ik zoveel stress, dat ik blind ben geworden."

De oude man, met grijze baard, kan een jaar later nog steeds niets zien. Hij zit op een van bamboe gemaakt bed in zijn woonkamer in Lahore, in een arbeiderswijk waar vooral Pashtuns wonen. In de wijk kent bijna iedereen wel iemand die is vermist. Toch is het lastig een familielid te spreken te krijgen. "Ze zijn bang", zegt Pashtun-journalist Rauf Yusufzai uit de tribale gebieden. "Vaak krijgen ze telefoontjes, dat hun zoon of man snel weer thuiskomt. Dat willen ze niet riskeren door met media te praten."

Adur Rauf Mohmand

Twee van Mohmands zonen waren na twee weken weer thuis. Over de derde zoon, de 28-jarige Amjid Khan, heeft hij drie maanden in verschrikkelijke onzekerheid gezeten. Inmiddels weet hij dat zijn zoon in een gevangenis zit, op drie uur rijden van Lahore. "Voor wapenbezit. Maar hij is onschuldig. Ze hebben geen enkel bewijs. Maar tot nu toe is er geen rechtszaak geweest."

Mohmands angst, dat hij zijn zoons niet levend terug zou zien, was niet ongegrond. Yusufzai kent hier talloze voorbeelden van. Het meest bekende voorbeeld is de 27-jarige Naquibullah Mehsud, een jongeman die in de miljoenenstad Karachi in het zuiden van Pakistan in een kledingfabriek werkte, en droomde van een carrière als model. Hij werd in januari opgepakt in een restaurant waar hij met vrienden zat te eten. Twee weken later kreeg zijn familie te horen dat Mehsud was doodgeschoten tijdens een politieaanval op een schuilplaats van terroristen.

Mijn eigen vader was ook woedend. Hij zei: 'We zullen allemaal gedood worden!'

Manzoor Pastheen, initiator protesten

De dood van Mehsud, die volgens iedereen in zijn omgeving niets met terrorisme te maken had, bracht een massabeweging voor gerechtigheid op gang. De PTM Pashtun Beschermingsbeweging, bestond al sinds 2016, maar kreeg tot de dood van Mehsud weinig mensen op de been.

"Ik organiseerde in 2014 voor het eerst een protest", vertelt de 23-jarige Manzoor Pashteen, een van de pioniers, die met gepassioneerde toespraken het afgelopen half jaar is uitgegroeid tot hét gezicht van de beweging. "Al mijn vrienden kregen toen telefoontjes van hun vaders: 'Blijf uit de buurt van Manzoor, hij is gek!' Mijn eigen vader was ook woedend. Hij zei: 'We zullen allemaal gedood worden. Heb je soms geen medelijden met je kleine zusje?'"

Pashteen erkent dat het gevaarlijk is om in verzet te komen. Volgens hem is wat Mehsud overkwam geen uitzondering. "Wie in verzet komt, wordt als terrorist bestempeld. Een vriend van mij is zijn hele familie kwijtgeraakt door een luchtaanval op zijn huis. Zijn twee kleine kinderen waren dood. De volgende dag maakte het leger bekend dat ze in dat huis acht terroristen hadden gedood. Je kunt daar niet tegen protesteren, want dan ben jij de volgende."

Manzoor Pashteen

Pashteen komt uit Zuid-Waziristan, een regio aan de grens met Afghanistan die in 2004 strijdtoneel werd in de internationale oorlog tegen terrorisme. Het Pakistaanse leger werd een bondgenoot van de Amerikanen door in dit grensgebied te jagen op Al Qaida-strijders die de grens waren overgestoken. Inmiddels wordt vooral tegen de Pakistaanse taliban en andere lokale militante organisaties gevochten. Maar wie de tegenstander ook is, de lokale bevolking is volgens Pashteen de dupe.

Tienduizenden doden en vermisten

PTM schat dat er sinds 2004 tenminste 60.000 burgers zijn gedood. Ruim 30.000 burgers zouden vermist zijn, wat betekent dat ze op een onofficiële manier zijn gearresteerd en op een onbekende locatie worden vastgehouden en ondervraagd, zonder proces. Het leger ontkent deze hoge aantallen; onafhankelijke schattingen zijn er niet. Journalisten en internationale mensenrechtenorganisaties komen het gebied niet in. Human Rights Watch heeft herhaaldelijk zorgen uitgesproken over burgerslachtoffers, op basis van getuigenissen van mensen die de regio zijn ontvlucht.

Pashteen wil de rest van de wereld ter verantwoording roepen. "Het Pakistaanse leger is heel sterk, dankzij geld uit Amerika en andere landen. Iedereen geeft graag geld voor de oorlog tegen terrorisme. Daarom is het niet in het belang van het leger de taliban te verslaan. In plaats daarvan vermoorden ze ons. Daar zijn alle andere landen indirect verantwoordelijk voor."

Na de dood van Mehsud, die als beginnend model duizenden volgens op Facebook had, verspreidden Pashteen en zijn vrienden via sociale media de oproep naar Islamabad te komen. "We zijn Mark Zuckerberg heel dankbaar", zegt Pashteen met een glimlach. "Op sociale media hebben wij net zoveel macht als het leger misschien zelfs wel meer."

Op het protest in Islamabad, dat begin februari tien dagen duurde, kwamen duizenden mensen af. Sindsdien organiseerde PTM protestdemonstraties in meerdere steden door heel Pakistan, steeds met duizenden Pashtuns die foto's van hun verdwenen of overleden familieleden vasthielden.

Foto van het protest na de dood van Mehsud, januari 2018

"Ik dacht begin dit jaar nog dat ik niet lang te leven had", zegt Pashteen, die vaak dreigtelefoontjes kreeg. "Maar nu we zoveel volgelingen hebben, weet ik dat ze me niets meer kunnen maken."

Of Khan te hulp schiet...?

Van Imran Khan, de nieuwe premier, heeft hij voorzichtige verwachtingen. Khan is zelf een Pashtun, hoewel geboren en getogen in de provincie Punjab. In april zei hij al dat de eisen van PTM grotendeels oprecht zijn. Hij beloofde met het leger te spreken over het verwijderen van landmijnen uit de regio, en eerlijke rechtszaken voor de vermiste mensen.

"Maar", zegt Pashteen: "Alle politieke leiders lieten in de aanloop naar de verkiezingen sympathie blijken. We hopen dat ze ons helpen. We hopen ook dat de VN ons helpt. Maar het Pakistaanse leger heeft meer macht. Alleen als zij het toestaan, kunnen we over onze eisen praten."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl