Advies: geen straf voor euthanasie hoogbejaarde moeder

Albert Heringa, die zijn hoogbejaarde moeder hielp bij euthanasie, zou niet strafbaar moeten zijn. Dat stelt advocaat-generaal Spronken bij de Hoge Raad. Heringa hielp zijn moeder, 'Moek' van 99, een einde te maken aan haar leven.

Eerder oordeelde het gerechtshof in Arnhem al dat Heringa daarvoor niet zou moeten worden bestraft. Dat oordeel dient in stand te blijven, adviseert de advocaat-generaal aan de Hoge Raad. Dat is de hoogste rechtsprekende instantie in Nederland.

Pillen

In 2008 hielp Heringa zijn moeder een einde te maken aan haar leven en werd daarvoor vervolgd. De moeder van Heringa verbleef in een verzorgingstehuis, leed aan hartfalen, had ernstige rugklachten en was nagenoeg blind.

Heringa besloot zijn moeder te helpen met sterven toen hij zag dat ze zelf pillen had verzameld die niet geschikt waren voor zelfdoding. Dat gebeurde nadat haar huisarts had gezegd dat hij geen euthanasie wilde uitvoeren. Heringa gaf zijn moeder de pillen waarmee ze haar leven vrijwillig beëindigde. De vrouw vond haar leven voltooid en wilde sterven.

Volgens de advocaat-generaal heeft Heringa zijn moeder op haar uitdrukkelijke verzoek medicijnen verstrekt die zij heeft ingenomen, waarna ze is overleden. Heringa heeft het hele proces op video opgenomen, waaronder een gesprek waarin zijn moeder zei dat ze klaar was met het leven. De beeldopnamen zijn op 8 februari 2010 in de documentaire De laatste wens van Moek. Een zelf geregisseerde dood, uitgezonden in het programma Netwerk.

'Naastenliefde'

De rechtbank in Zutphen oordeelde aanvankelijk dat Heringa schuldig was aan hulp bij zelfdoding, maar legde hem geen straf op. De rechters vonden dat hij uit naastenliefde had gehandeld. Het OM ging in hoger beroep.

Bij het gerechtshof in Arnhem werd hij vorig jaar ontslagen van rechtsvervolging. Het hof vond dat Heringa terecht een beroep heeft gedaan op de noodtoestand, een vorm van overmacht doordat de huisarts medewerking had geweigerd. Hij voelde zich moreel verplicht zijn moeder te helpen bij het realiseren van een pijnloze, vredige en waardige dood, die ze zelf uitdrukkelijk had gewenst.

Discussie aanzwengelen

Heringa had volgens het hof zeer zorgvuldig en transparant gehandeld. Hij heeft alles gefilmd, ook omdat hij het publieke debat over hulp bij zelfdoding wilde aanzwengelen. Het Openbaar Ministerie was het niet eens met het oordeel van het hof en ging in cassatie bij de Hoge Raad.

Volgens het OM had het hof niet goed genoeg gemotiveerd waarom er bij Heringa sprake zou zijn van een noodtoestand. Verder vond het OM de eisen die het hof had gesteld aan het handelen van Heringa niet streng genoeg.

'Geen algemene conclusies'

Advocaat-generaal Spronken heeft zich gebogen over de vraag wanneer iemand die geen arts is, toch een beroep op een noodtoestand kan doen. Zij vindt de beslissing van het hof dat er sprake was van een 'bijzondere uitzonderingssituatie' wel goed gemotiveerd.

Spronken wijst erop dat uit deze beslissing geen algemene conclusies kunnen worden getrokken over de vraag wanneer iemand die geen arts is hulp verleent bij zelfdoding. Of er sprake is van een zeer uitzonderlijke situatie moet volgens haar van geval tot geval door de rechter worden beoordeeld.

Het advies van de advocaat-generaal geldt als zwaarwegend. Een advocaat-generaal bij de Hoge Raad brengt onafhankelijk advies uit in lopende procedures. Hij of zij wordt daarin bijgestaan door een aantal wetenschappelijke medewerkers. Uitspraken van de Hoge Raad gaan meestal vergezeld van de conclusie van de advocaat-generaal.

De Hoge Raad doet naar verwachting in maart volgend jaar uitspraak in deze zaak.