Als promovendus aan de universiteit ben je nu verzekerd van een salaris. Maar door een experiment van minister Bussemaker mogen tweeduizend promovendi aan de universiteit voortaan een studiebeurs in plaats van loon krijgen. Dat betekent dat promovendi honderden euro's per maand zouden inleveren.
De regeling moet er volgens de minister voor zorgen dat er meer Nederlanders gaan promoveren, omdat ze voor universiteiten financieel aantrekkelijker worden. Tegelijkertijd zou Nederland ook aanlokkelijker worden voor buitenlandse studenten, omdat een student-promotieregeling goed aansluit op buitenlandse onderwijssystemen.
Lobby
Volgens de Rijksoverheid lobbyen de universiteiten al jaren voor deze vorm van promotieonderwijs, die in het buitenland gebruikelijk is. Maar niet alle universiteiten lijken de 'gewilde' regeling te omhelzen.
Zo zegt de Universiteit Tilburg: "We hebben geen concrete plannen om dit te gaan doen. Bij buitenlandse studenten gebeurt het wel, omdat zij vaak een beurs van bijvoorbeeld de overheid of liefdadigheidsinstellingen krijgen. Maar voor Nederlandse promovendi gaan we hier vooralsnog geen gebruik van maken."
De Radboud Universiteit Nijmegen sprak zich nog duidelijker uit: "Wij beschouwen onze promovendi als werknemers. Niet als studenten. Wij zullen dan ook niet deelnemen aan dit experiment."
Wij doen niet mee. Wij beschouwen onze promovendi als werknemers. Niet als studenten.
'Werken voor minimumloon'
De beurs die de promotie-studenten krijgen is overigens niet te vergelijken met de studiefinanciering van 'normale studenten'. Het netto salaris van de promotiestudenten moet in principe hetzelfde zijn als dat van de promovendus oude stijl, de werknemer-promovendus. Maar, de universiteit betaalt in deze constructie niet voor sociale premies.
En daar wringt het, zegt Victor de Graaff, voorzitter van het Promovendi Netwerk Nederland (PNN). "Omdat je niet aan een pensioen bouwt, geen recht op WW opbouwt en geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebt, maak je promoveren onaantrekkelijk. De promovendus levert honderden euro's per maand in, werkt praktisch voor een minimumloon. En dat terwijl promovendi de crème de la crème van de Nederlandse kennismaatschappij moeten zijn."
Je raakt kennis kwijt.
Ja, er zullen meer promotieplekken beschikbaar zijn, maar die zullen niet worden opgevuld door Nederlanders, denkt De Graaff. "Ik denk dat vooral buitenlandse studenten deze manier van promoveren aantrekkelijk vinden. Daarin zit een belangrijk nadeel: de meeste buitenlandse promovendi gaan na het afronden van hun promotie weer weg uit Nederland. In feite ga je je kennis dus exporteren. Beter gezegd: je raakt hier kennis kwijt."
'Graag meer buitenlandse promovendi'
Andere universiteiten die we spraken zijn een stuk enthousiaster. De Universiteit van Amsterdam zegt geïnteresseerd te zijn in het experiment met student-promovendi, "maar we weten nog niet precies hoe en wat. Dat gaan we nu verkennen."
De Universiteit Twente wil ook graag meedoen. "We zien het ook echt als experiment om te kijken of het een nuttige aanvulling is op het het reguliere systeem dat we nu hebben."
Met dit experiment hopen we buitenlands bèta-talent te vinden.
Dat er misschien meer buitenlandse promovendi gebruik zullen maken van dit experiment is voor de Universiteit Twente juist een pre. "Het sluit beter aan bij wat er in het buitenland ook gebeurt, daardoor denken we meer internationaal talent aan te trekken."
'Internationaal concurreren'
De woordvoerder van de Universiteit Twente vervolgt: "We hebben in betá-richtingen als ICT en Technische Natuurkunde regelmatig vacatures die moeilijk in te vullen zijn. Met dit experiment hopen we buitenlands talent in die segmenten te vinden."
Ook in Utrecht zien ze meer buitenlands talent als een van de voordelen van het experiment. "We willen zo internationaal kunnen concurreren en de aantrekkingskracht van de universiteit voor internationale onderzoekers vergroten." De Vrije Universiteit, de VU, houdt zich voorlopig op de vlakte en wil nog geen ja of nee zeggen op het experiment.
'23.000 euro winst'
Mooie woorden dus over de toestroom van buitenlands talent, maar volgens het Promovendi Netwerk Nederland draait het voor de universiteiten vooral om de besparingen. De Graaff: "Promovendi moeten niet de dupe worden van universiteiten die willen bezuinigen."
Volgens De Graaff kost een "normale" promovendus de universiteit ongeveer 170.000 euro. "Een beurspromovendus kost 'maar' 70.000 euro. Universiteiten krijgen 93.000 euro bonus als er iemand promoveert. Dan maken ze dus 23.000 euro winst."