Activist en grensverleggend komiek Dick Gregory overleden

De Amerikaanse komiek en activist Dick Gregory is op 84-jarige leeftijd overleden. Dankzij zijn baanbrekende carrière kregen ook zwarte komieken als Richard Pryor en Bill Cosby een kans op een breder publiek.

Met een geëngageerd repertoire maakte Gregory begin jaren zestig carrière voor een gemengd publiek. In die tijd kende het witte publiek zwarte komieken vooral uit minstrel shows, waarin ze racistische stereotypes speelden. Gregory daarentegen bracht bijtende satire over de actualiteit en rassenpolitiek.

"Honkbal is een prachtsport", grapte hij eens. "Alleen daar kan een zwarte een stok zwaaien naar een blanke zonder in de problemen te komen." Een liberaal uit het zuiden van de VS was volgens hem "iemand die een lage boom gebruikt als hij je lyncht".

Gregory werd in 1932 geboren in een arm gezin in St. Louis. Zijn alcoholistische vader was afwezig, zijn moeder was zo arm dat de kinderen in haar oude kleren moesten buiten spelen. Als hij daarmee gepest werd, plaagde Gregory terug. "En mijn grappen waren beter. Zo kreeg ik elke dag publiek."

Zijn doorbraak kwam tijdens een optreden in Hugh Heffners Playboy Club in Chicago. Gregory was vooraf gewaarschuwd voor het publiek: bezoekers uit het gesegregeerde zuiden. Toen zij de zwarte komiek inderdaad beledigden, was Gregory voorbereid. "Wil je in debat? Ga dan naar Harlem en vraag daar om de wc voor blanken."

Ook hield hij zijn publiek voor dat hem een bonus van 50 dollar was beloofd elke keer als ze hem het n-woord zouden noemen. Gregory ging zelfs zover dat hij zijn autobiografie Nigger noemde, zodat elke keer als iemand dat scheldwoord uitsprak, "hij reclame maakt voor mijn boek".

Gregory zette zich niet alleen op het podium in voor waarin hij geloofde, hij was ook burgerrechtenactivist en politiek actief. Hij liep mee in de mars naar Selma, rekende Martin Luther King, John Lennon en Malcolm X tot zijn vrienden, hield een hongerstaking tegen de oorlog in Vietnam en probeerde als onafhankelijk kandidaat president van de VS te worden. Recentelijk pende hij nog een column over politiegeweld.

Zijn activisme mondde soms ook uit in samenzweringstheorieën. Zo was hij ervan overtuigd dat de Amerikaanse regering de drug crack verspreidde in zwarte wijken en meer wist over 9/11 en de opkomst van IS.

Onbevreesd

In de zwarte gemeenschap wordt uitgebreid stilgestaan bij de dood van Gregory. "Hij leerde hoe we konden lachen. Hij leerde ons hoe we konden vechten. Hij leerde ons hoe we konden leven", oordeelde politicus Jesse Jackson.

Bill Cosby noemde hem op Twitter onbevreesd.