Goed nieuws voor rokers: er komt een eind aan de jaren van surrogaatsigaretten. Volgende maand hebben rokers recht op veertig sigaretten of 10 sigaren met echte tabak. Een pakje met 20 sigaretten kost 75 cent. Dat is flink duurder dan de 20 cent die het voor de oorlog kostte.

Ook wordt gewaarschuwd dat de kwaliteit nog niet zo goed zal zijn als voor de oorlog. De 'rhodesia's' die de regering laat maken zijn eenheidssigaretten, waarin alle beschikbare grondstoffen zo eerlijk mogelijk worden verdeeld onder alle burgers.

Omdat verpakkingsmateriaal nog schaars is, zal er in sommige gevallen van oude merkdoosjes gebruik gemaakt worden.

Het Vrije Volk is blij dat het kabinet voorrang geeft aan de tabaksvoorziening. "De sigaret is in de moderne maatschappij een levensbehoefte voor miljoenen geworden", meent de krant. "Was zij niet in de afgelopen jaren de enige troost die het materiële leven ons nu en dan te bieden had?"

De overheid is vooral bereid tijd, geld en mankracht in de levering te steken, om zo de uitgebreide zwarte handel in tabak tegen te gaan. Dat werkt ondermijnend, omdat zo het illegale circuit uit de oorlog in stand blijft.

Vooral in de zuidelijke grensregio wordt veel verdiend aan tabak, de meest populaire smokkelwaar. Doordat een kilo Belgische shag van 40 gulden wel voor het viervoudige kan worden verkocht boven de rivieren, zijn er personen die duizenden guldens per week ophalen.

Smokkelaars hebben allerlei foefjes bedacht om hun contrabande over de grens te krijgen. Verborgen compartimenten in voertuigen, weggewerkte voorraden in vrouwenkleding of fietsbanden vol tabak in plaats van lucht. Er ging zelfs een auto vol uitgeholde broden richting Rotterdam onder het mom van de hulpactie 'Zuid helpt noord'.

In de grote steden worden geregeld razzia's uitgevoerd op plekken waar zwarthandelaren samenscholen. Eerder deze maand werd daarbij nog een 28-jarige man doodgeschoten in de Rubroeksstraat in Rotterdam. Agenten openden het vuur op een menigte die wilde voorkomen dat ze een 16-jarige jongen voor zwarthandel oppakten.

Dat de gemoederen zo hoog oplopen kan doordat er al sinds 1942 schaarste heerst. Toen de import uit overzeese gebiedsdelen door de oorlog wegviel, ging men a snel over op ersatz-grondstoffen, vaak slechts willekeurige bladeren waar men de hand op kon leggen.

Verwacht er niet te veel van.

Sommige verstokte rokers probeerden zelf tabak te telen. In kranten werden zaden aangeboden of de brochure De cultuur van tabak (25 cent), waarin de amateur alles kon leren over het proces. "Zonder falen kan thans elkeen zijn eigen tabak winnen. Onze tabakszaden gedijen in alle grondsoorten", beloofde de reclame.

"Verwacht er niet te veel van", waarschuwde Het Volk. "Men mag niet verwachten dat de kwaliteit, de geur en de smaak van het zelfverbouwde product gelijk is aan die van de plant die gegroeid is in de passende landstreek." Het natte klimaat en gebrek aan zon in ons land kon een hele oogst verpesten.

Hulp voor amateurtelers

Bovendien is het fermenteren en drogen van de bladeren een secuur werkje, wat een leek beter aan professionelen kan overlaten. Tabaksfabrieken boden amateurtelers daarom aan dat proces over te nemen, in ruil voor een deel van de oogst.

Ook dit jaar kan men zich nog aanmelden, bijvoorbeeld bij Niemeijer in Groningen, het Brabantse Van Liempt of Albers in Noord-Holland. Tot 30 september kan men een briefkaart opsturen met contactgegevens, zodat de leveranciers kunnen afspreken of de oogst verwerkt moet worden voor sigaretten, sigaren, shag of pruimtabak.

Hoe populair het thuiskweken was blijkt wel uit een 1-aprilgrap die het radioprogramma Spiegel van de Dag in 1942 uithaalde. In de uitzending kwam een landbouwer aan het woord bij wie wat tabakszaden uit een passerende goederenwagon op de akker waren gewaaid. Deze nicotinea rustica Neerlandia was spontaan gaan groeien en de man bood alle luisteraars een stekje aan. De omroep kreeg duizend brieven.