In Batavia voeren leiders van diverse nationalistische groeperingen verhit overleg over het spoedig uitroepen van een onafhankelijk Indonesië. Twistpunt is het moment waarop de onafhankelijke republiek moet worden uitgeroepen en in hoeverre Japanse toestemming daarbij noodzakelijk is. Het nieuws dat Japan inmiddels heeft gecapituleerd is in Nederlands-Indië nog niet bekendgemaakt.

De spanningen liepen de afgelopen dagen zo hoog op dat de leiders Soekarno en Hatta van de Partai Nasional Indonesia (PNI) gisteren door een jonge groep nationalisten werden ontvoerd. Die willen hen verder onder druk zetten zo snel mogelijk de onafhankelijke Indonesische republiek uit te roepen.

Vanmiddag werd de ontvoering beëindigd door tussenkomst van de Japanse admiraal Maeda, die alle partijen bij hem in huis heeft ondergebracht voor verder overleg onder zijn leiding.

Soekarno en Mohammed Hatta, leiders van de nationalisten oude garde, waren van plan om alleen met steun van de Japanse bezetter de onafhankelijkheid uit te roepen. Zonder die steun vreesden ze voor een grote chaos.

Op 14 augustus keerden ze terug uit Saigon, waar de Japanse veldmaarschalk Terauchi hen had benoemd tot voorzitter en vice-voorzitter van een comité dat de onafhankelijkheid van Indonesië moet voorbereiden. De onafhankelijkheid zou nog slechts een kwestie van weken zijn.

'Zwendel'

Soetan Sjahrir, die aan de leiding staat van een groep jonge nationalisten, pemoeda's genoemd, verweet hen bij terugkomst dat ze zich in Vietnam in de luren hadden laten leggen. Sjahrir is tegen Japanse bemoeienis met de onafhankelijkheidskwestie en noemde het comité 'zwendel'.

Hij vermoedde dat Japan op het punt stond om te capituleren en dat het in Indonesië niets meer in de melk te brokkelen had. Het was zaak om zo snel mogelijk de onafhankelijkheid uit te roepen, meende hij. Dralen geeft Nederland kans de macht terug te krijgen.

Ontvoering

Gisteren, op de dag van de Japanse capitulatie (waar dus Soekarno, Hatta noch Sjahrir weet van had) liep de kwestie uit de hand. Sjahrir had een onafhankelijkheidsverklaring opgesteld en zette Soekarno, die het meeste aanzien geniet onder de aanhang van de nationalisten, onder druk om die 's middags om 17.00 uur voor te lezen in het centrum van Batavia.

Soekarno weigerde en zei nog een dag nodig te hebben voor overleg met de Japanse bevelhebber op Java. Maar die gaf niet thuis. Een groep pemoeda's die genoeg had van het geaarzel van Soekarno, toog naar zijn huis en eiste dat Soekarno direct de onafhankelijkheid zou uitroepen, zonder verder overleg met de Japanners.

Nadat ze daar opnieuw nul op het rekest kregen, besloten ze tot een ontvoering van de twee leiders. De pemoeda's namen - overigens zonder medewerking van Sjahrir - Soekarno en Hatta mee naar Rangasdengklok, zo'n zestig kilometer ten oosten van Batavia.

Toen admiraal Maeda vanochtend lucht kreeg van de ontvoering stuurde hij een afgezant om de beide leiders op te sporen en terug te brengen naar Batavia. Na lang overleg gingen de pemoeda's akkoord.

Getuige

Sinds vanavond zitten zowel de oudere als de jongere nationalisten bijeen in het huis van Maeda, waar intensief overleg wordt gevoerd over de inhoud van een onafhankelijkheidsverklaring. De staf van Maeda zorgt ervoor dat de twistende partijen elkaar niet opnieuw in de haren vliegen.

Ondanks verzoeken van Soekarno, Hatta en Maeda weigert de hogere Japanse legertop zich met de zaak te bemoeien. Alleen een civiele figuur van het legerhoofdkwartier is als getuige aanwezig bij de besprekingen. Maeda heeft ervoor gezorgd dat de demonstratie van een grote groep pemoeda's, die al klaar stonden in het centrum van Batavia, is afgeblazen.