De regeringen van de VS, Groot-Brittannië en de USSR hebben vannacht de eindtekst vrijgegeven van de Conferentie van Potsdam, waar de drie grootmachten het einde van de oorlog bespraken. Opvallende omissie in het document van 7000 woorden: de strijd tegen Japan.

President Truman, maarschalk Stalin en de nieuwe premier Attlee (Churchill moest zich terugtrekken na zijn verkiezingsnederlaag) overlegden sinds 17 juli in de Berlijnse voorstad over welke maatregelen worden opgelegd aan het verslagen Duitsland.

Iedereen wist dat er in de marge van de top ook over de strijd tegen Japan werd gesproken. Eind vorige maand legden de VS en Groot-Brittannië samen met China een ultimatum aan Tokio op om zich onvoorwaardelijk over te geven. Het land negeerde de eis.

Rusland bemoeide zich niet met deze Verklaring van Potsdam, omdat het land nog een niet-aanvalsverdrag heeft met Japan. De verwachting was echter dat de westerse geallieerden voor het einde van deze top hun Russische kameraad zouden overhalen de aanval te openen.

Dit gaat in tegen alle verwachtingen van de Britse en Amerikaanse propagandisten.

"Het is opvallend dat er in het communiqué met geen woord wordt gerept over de strijd in het Stille Oceaangebied", verklaarde het Japanse persbureau Domei. Deze spreekbuis van het Japanse regime wijst erop dat "dit tegen alle verwachtingen van de Britse en Amerikaanse propagandisten ingaat".

"Nu weten we nog niks over Japan", becommentarieerde de Zweedse radio, een belangrijke internationale graadmeter omdat het land neutraal is. "Er werd verwacht dat de Sovjet-Unie de oorlog zou verklaren. Het is echter mogelijk dat er geheime afspraken zijn."

Westerse commentatoren noemen de weglating ook opmerkelijk, maar wijzen erop dat Stalin wel heeft ingestemd met een tekst waarin Italië wordt geroemd omdat de nieuwe regering daar de wapens tegen Japan opneemt. Dat wordt door Kremlinwatchers als een veeg teken gezien.

Haagse bronnen melden dat Nederland ontstemd is over de behandeling van premier Schermerhorn door de deelnemers aan de conferentie. Hij had samen met zijn voorganger Gerbrandy aangedrongen op een gesprek met de Amerikaanse en Britse vertegenwoordiging, om de strategie te bespreken waarmee Nederlands-Indië kan worden heroverd.

Dat het verzoek van de Nederlandse bondgenoten werd afgewezen wordt als een affront gezien in Den Haag. Minister Van Kleffens heeft gisteren de Amerikaanse ambassadeur ontboden om uitleg te vragen.

Een gesprek zou verhelderend hebben kunnen werken, ook omdat er berichten in de Engelstalige media zijn dat de geallieerde bevoegdheid over Nederlands-Indië van de Amerikaanse MacArthur wordt overgeheveld naar de Britse opperbevelhebber Mountbatten.

Dat is een significante wijziging, aangezien de Britten ook hun eigen empire in de regio te herstellen hebben. Dat zal betekenen dat er voor de Nederlandse belangen minder aandacht is.