Zo'n 120.000 NSB'ers zitten momenteel achter slot en grendel. Wat gebeurt er met hun kinderen? "Waar de bevrijding begon, begon voor ons de oorlog", vertelt een van de kinderen.

Vlak na de bevrijding waren er in Nederland naar schatting 20.000 NSB-kinderen wier lot onduidelijk was. In de chaos belandde destijds een deel van hen in de interneringskampen van hun ouders, die totaal niet geschikt zijn voor kinderen.

Zoals de 12-jarige Piet*, die inmiddels in een kindertehuis zit, maar in eerste instantie met zijn ouders was geïnterneerd in een Groningse boerderij. De gevangenen kregen er weinig te eten en waren voortdurend doelwit van pesterijen.

Zo moesten ze in rijen het gras 'maaien' door het af te bijten en uit te spugen. "Je kreeg er kramp van in je mond, maar als je weigerde, kreeg je helemaal niets te eten." Regelmatig bezweek er een gevangene aan hongeroedeem.

Familie, pleegouders of tehuizen

De afdeling Jeugdzorg van het Militair Gezag is verantwoordelijk voor de zorg van het NSB-kroost. Met uitzondering van degenen die er voor hun eigen acties zitten, probeert de organisatie de kinderen zoveel mogelijk uit de interneringskampen te halen.

"Veel kinderen worden bij familie ondergebracht", meldt het Militair Gezag. "Voor anderen poogt men pleegouders te vinden, die zich op het standpunt stellen dat de kinderen niet de dupe hoeven te worden van de gedragingen van hun ouders." Dat blijkt geen gemakkelijke taak.

Wij hebben de slaapzalen gezien, waar de strozakken naast elkaar lagen uitgespreid.

In de tussentijd verblijven de kinderen in één van de haastig opgerichte tehuizen. Net zoals in de interneringskampen van hun ouders zijn de leefomstandigheden hier slecht. Voedsel, bestek, bedden, lakens, wasgelegenheden, handdoeken, kleding: aan alles is er gebrek.

"Wij hebben de slaapzalen gezien, waar de strozakken naast elkaar lagen uitgespreid", vertelt een verslaggever van het Brabantsch Nieuwsblad over het kindertehuis Lievenshove in Bergen op Zoom. "En wij hebben even gerild, toen we vernamen dat op al deze kamers en zalen een dubbel aantal kinderen gelegen hadden, die, 220 in getal, de beschikking hadden over één enkel toilet, die praktisch allen met dezelfde kam moesten worden gekamd en allen met zes handdoeken moesten worden gewassen."

Ook in de Van den Berghstichting, bij Noordwijk, is het materiële gebrek groot. Toch hebben de kinderen het meest last van iets anders: het gemis van hun ouders. '"s Nachts, bij een ronde door de slaapzalen, horen de leiders en leidsters hier en daar een hartstochtelijk snikken", vertelt verslaggever Frits ter Woort, die er een rondleiding kreeg. "De kinderen hopen allen dat de scheiding niet te lang zal zijn."

Toch begrijpen de kinderen waarom hun ouders achter prikkeldraad zitten, zegt Ter Woort. "De meesten leggen zich berustend bij de feiten neer. 'M'n vader heeft straf verdiend', erkennen ze."

Op de schaarste en het gemis van hun ouders na, lijken de kinderen het goed te hebben. Toen Ter Woort de kleine "dreumesen" op de kleuterafdeling vroeg hoe ze het er vonden, reageerden zij enthousiast in koor: "Leuk, fijn!".

Die proberen de deugniet uit te hangen en in de broekspijp te komen.

Maar niet in ieder tehuis hebben de kinderen het naar hun zin. Uit verschillende getuigenissen blijkt dat mishandeling en misbruik regelmatig voorkomen.

De 12-jarige Piet, die in een kindertehuis in een klooster zit, krijgt bij de muziekleraar een pak slaag als hij vals zingt. "Je kan in ieder geval niet meer staan als je daar vandaan komt."

Nog erger zijn een aantal van de paters. "Die proberen de deugniet uit te hangen en in de broekspijp te komen", zegt hij ietwat ongemakkelijk.

Als de jongens het toelaten, worden ze beter behandeld, vertelt Piet. Dan krijgen ze bijvoorbeeld een extra boterham, een appel of een ei. "En ik zal je vertellen, er zit wel een knul tussen die dat laat gebeuren." Al geldt dat niet voor Piet.

Een normaal leven zonder het stempel 'NSB-kind'

Volgens het Militair Gezag zijn de tehuizen voor NSB-kinderen een noodoplossing. "Zo spoedig mogelijk moeten de kinderen de gelegenheid krijgen een min of meer normaal leven te leiden."

Binnenkort zullen zij daarom weer op de gewone lagere en middelbare scholen onderwijs ontvangen. "Dit vereist enige tact van de onderwijzers en leraren, zowel ten opzichte van de NSB-kinderen, als van de overige aan hen toevertrouwde en wellicht niet-begrijpende jeugd."

"Het streven is erop gericht te zorgen, dat deze kinderen niet hun hele verdere leven het stempel van 'NSB-kind' zullen dragen", benadrukt het Militaire Gezag. Wat er uiteindelijk met de kinderen gaat gebeuren, wordt pas duidelijk als het vonnis over hun ouders is uitgesproken.

*Dit is een gefingeerde naam in verband met privacy.