Amerikaanse explosieven hebben de Nederlandse O 19 vernietigd. De onderzeeër was vastgelopen op een rif en na twee dagen proberen de boot vlot te trekken, werd besloten op te geven.

De O 19 was bezig met zijn laatste reis in het gebied, het afleveren van oefenmijnen bij een Amerikaanse basis gevolgd door een patrouille. Diep in de nacht werd daarbij in de Zuid-Chinese Zee het Laddrif over het hoofd gezien.

"Door de ongelooflijk harde klap en de plotselinge stilstand, schoot ik 5 meter verder tegen het waterdichte schot", zegt machinist Siem Spruijt, die zich net klaarmaakte om te slapen. "Ik hoorde en voelde dat beide dieselmotoren vol vermogen achteruit draaiden."

De kracht van de motoren kreeg de O 19 echter niet los: het zat met de kleppen van de ballasttanks stevig verankerd in het koraalrif. Zelfs toen men bij hoog water gewicht naar het achterschip had gebracht en de voorste torpedo's afschoot om het schip los te wrikken, was er geen beweging.

Het enige dat men kon doen was een reddingsignaal afgeven. "Het is in oorlogstijd gebruikelijk om maar één keer zo'n seintje uit te zenden. Immers de Jap zou mede op de hoogte kunnen worden gebracht", legt Spruijt uit. "Het lange wachten in hoop en vrees, zonder zelf ook maar iets te kunnen doen, was begonnen."

Plotseling dook er redding op: de onderzeeër Cod uit de VS. De Amerikanen zagen meteen hoe hulpeloos de O 19 was. "Met zijn neus in de lucht was het volledig machteloos tegen aanvallen van mens of natuur", zag machinist Norman Jensen.

Je hebt nog nooit zoiets verdrietigs gezien.

Opnieuw begonnen er pogingen de O 19 los te krijgen. Maar zelfs met de ankerketting van de Cod om de Nederlandse commandotoren gebonden lukte het niet. Daarom werd besloten tot een primeur: een internationale sub-naar-subreddingsactie.

"Je hebt nog nooit zoiets verdrietigs gezien, dat die kerels aan boord kwamen", meent Jensen. "Ze hadden vijf jaar aan boord doorgebracht, waren in al die jaren niet eens thuis geweest." Kapitein Drijfhout van Hooff was de laatste die in een rubberboot werd overgebracht, met de Nederlandse vlag.

Omdat de O 19 achterbleef moest de onderzeeër vernietigd worden. Met explosieven aan boord, twee torpedo's en een salvo granaten werd de boot onklaar gemaakt. "Huizenhoog ging het, al dat staal naar boven", beschrijft opvarende Herman Starink de explosie. "Een verschrikkelijk gezicht, het einde van de O 19."

De Cod zet nu met 153 mensen aan boord koers richting de Filipijnse onderzeebootbasis Subicbaai. De mannen moeten het daarom drie dagen volhouden in de volgepakte onderzeeër.