Met een laatste appèl hebben ruim 200 Georgiërs afscheid genomen van Texel. Het zijn mannen die een maandenlange opstand tegen de Duitsers op het eiland overleefden.

Voordat de soldaten in de haven van Oudeschild de boot opliepen, gingen ze nog een laatste keer in het gelid staan. Ondercommandant Congladze nam vervolgens de tijd om de toegestroomde eilanders toe te spreken. In het Duits bedankte hij hen voor hun steun en verontschuldigde hij zich voor het leed dat de Duitsers Texel hadden aangedaan.

De Georgiërs kwamen begin april als Duitse krijgsgevangen uit het Sovjet-leger in opstand tegen hun Duitse collega's. Een bittere strijd volgde, waardoor Texel een van de laatste slagvelden van de oorlog in Nederland werd. Honderden mensen kwamen om op het eiland, Duitsers, Georgiërs en eilanders.

Bijzondere band

Eenmaal aan boord bleven de Georgiërs de eilanders handenschuddend bedanken. Na de opstand zaten veel Georgiërs ondergedoken bij Texelaars, waardoor er een bijzondere band tussen de twee groepen was ontstaan. Sommigen onderduikgezinnen hielpen wel twintig Georgiërs per dag aan voedsel.

"Van de 800 hebben 228 Georgiërs het overleefd en dat hebben ze vrijwel allemaal te danken aan Texelaars. Het was een link stekkie hoor om hen te helpen, want de Duitsers bleven zoeken", vertelt Texelaar Jacob Keijzer over de hulp aan de onderduikers.

Toch is oud-verzetsleider Keijzer blij met het vertrek. "Ik wou die lui wel weg hebben, want we hadden voortdurend gedonder met de distributiekantoren aan de overkant", vertelt hij. "Ik moest eten voor de Georgiërs vorderen en dat had ik nota bene eerder ook al voor de Duitsers moeten doen. Dus daar moest een eind aan komen."

Echter, voordat de Georgiërs konden vertrekken moest generaal Kruls van het Militair Gezag naar het eiland komen om de afvoer te regelen. Dat duurde enkele weken. Kruls werd ontvangen door een gefrustreerde Keijzer.

"Ik zat op kantoor, te kankeren op het Militair Gezag, komt er een man binnen in het pak van die beweging. Hij zegt: 'Ik ben generaal Kruls'. Ik zeg: 'Vent, verrek, ik ben de koningin'. Die man draait zich om en gaat naar beneden.''

"Toen ik erachter kwam, zat ik er natuurlijk wel een beetje mee. Ik verwachtte wel gedonder. Ik zeg: nou ja, ik was niet de koningin, dus kom er maar in'."

Brief mee

Heikel punt bij het vertrek was de bewapening van de Georgiërs. Hun was opgedragen om zonder wapens het eiland te verlaten, maar de soldaten weigerden ongewapend het schip de 'Dokter Wagemaker' op te gaan.

Uiteindelijk werd besloten dat ze de wapens pas af moesten doen als ze aan boord gingen. De Georgische officieren mochten na overleg met de Canadezen alsnog wapens houden.

Voor hun terugkeer naar de Sovjetunie krijgen de militairen een brief mee van het Canadese leger en het Texelse verzet. Daarin valt te lezen dat de soldaten zich dapper hebben verzet tegen de Duitsers. Met deze brieven op zak hopen de Georgiërs dat ze in hun thuisland niet als landverraders worden beschouwd.

In de oorlog was capitulatie door Stalin verboden op straffe des doods. Het is nog niet duidelijk hoe de soldaten in de Sovjet-Unie zullen worden opgevangen.

In Den Helder stonden Canadese legertrucks de Georgiërs op te wachten. De soldaten zullen vanuit Nederland eerst naar het Duitse Wilhelmshaven worden gebracht en daar zullen ze worden overgedragen aan de Russen.