"In onze straat ligt het vuil op hopen. Resten levensmiddelen, dozen, blikken, as en allerlei vieze rommel. Een broedplaats voor vliegen, muggen, ratten en muizen", beklaagt een Haarlemse mevrouw zich in de Uitkijk.

Ze is niet de enige. Overal in Nederland liggen de straten vol met afval, vooral in de grote steden in het onlangs bevrijde westen. Door de oorlogsomstandigheden kon het huisvuil daar al geruime tijd niet meer worden opgehaald.

Langzaam komt daar nu verandering in. In vrijwel alle steden komt de Gemeentelijke Reinigingsdienst (GR) weer regelmatig langs om het huisvuil op te halen. Voorlopig is dat maximaal één keer per week, in plaats van de twee keer per week die voor de oorlog de norm was.

Dweilen met de kraan open

De GR doet al het mogelijke om het afval uit de straten te verwijderen, maar het is dweilen met de kraan open. "Er wordt een dringend beroep gedaan op de burgerij om het huisvuil niet meer op straten of onbebouwde terreinen neer te werpen", smeekt de directie van de GR in het Rotterdamse Parool.

"Tegen hen die toch de straten of terreinen verontreinigen met huisvuil zal met kracht worden opgetreden. De directie verzoekt ieder die dit ziet gebeuren en daar ook zelf last van ondervindt, haar hiervan in kennis te stellen, opdat zij de bronnen van straatverontreiniging kan opsporen."

Donder op met je blikkies!

Soms treden straatbewoners eigenhandig op tegen afvaldumpers. Het Utrechtsch Katholiek Dagblad noemt het zelf "oorlog in de straat".

"Daar kwamen ze aan met hun emmers en bakken vol vuil. Ze hadden zeker niet al die ogen gezien die gespannen achter gordijntjes loerden, noch de vuisten die achter deuren en vensters waren gebald, want anders zouden ze zeker het fatale gebaar - het leegschudden van de emmer - niet hebben gemaakt."

Toen ze dit wel deden, barstte de bom los. De schuldigen werden rap omsingeld door heftig protesterende straatbewoners. "Wat mot dat hier!", "Ga je vuil ergens anders brengen!", "Donder op met je blikkies!", "Blijf van m'n straatje af, anders..." is slechts een greep uit de vele verhitte uitspraken die werden gedaan. De afvaldumpers trokken zich hierna terug.

"Het zou een hele rust zijn, wanneer wij de ridders van de bezem weer in functie zagen", schrijft het dagblad. Het zal nog wel even duren voordat de GR weer volledig opgestart is. De moeilijkheden waar de dienst voor de oorlog mee te maken had, zijn er nu nog steeds. Er is een tekort aan vervoersmiddelen, benzine, bezems, schoppen en ander schoonmaakmateriaal. En bovenal een tekort aan handen.

Voor dit laatste probleem wordt hard naar oplossingen gezocht. Zo wordt in Amsterdam een deel van de circa 35.000 werklozen ingezet. Ook de Amsterdamse jeugd wil graag een steentje bijdragen. "De stad ligt vol met plekken vuil. We zouden dit weg kunnen halen op karren, onder deskundige leiding", zegt een redacteur van de Jeugdeditie van De Waarheid.

"Dat is inderdaad prachtig", reageert burgemeester De Boer hierop. "De zomer met zijn hitte, waarvan we nu al een voorproefje hebben gehad, zal die boel nog meer doen gaan stinken en er zullen allerlei ziektes van komen."

Optimisme

Er moet nog veel gebeuren om de Nederlandse steden schoon te krijgen. Toch is er reden voor optimisme. "Wie niet rondloopt met zijn ogen in zijn zak, kan iedere dag opnieuw vaststellen, dat onze stad er héél anders en véél netter uit ziet dan enige weken geleden", schrijft Telex over Den Haag. "Wel is de stad nog lang niet wat het wezen moet, maar 't begint er weer wat op te lijken."