Hoewel het grootste deel van Nederland al sinds mei de bevrijding viert, waren de bewoners op Ameland afgelopen maand nog in de greep van zwaar bewapende Duitsers. Vandaag vertrokken de bezetters en konden de inwoners dan eindelijk de bevrijding vieren.

De sfeer op Ameland was de laatste weken allesbehalve feestelijk. De Duitsers raakten in toenemende mate geïrriteerd door de capitulatie, wilden de macht niet uit handen geven en dronken hun zorgen en frustraties weg. Dit resulteerde in gespannen situaties. de avondklok bleef gehandhaafd en bij het minste of geringste riepen ze "Ausweis bitte!"

Tijdens beschietingen vanaf de vaste wal op 4 en 5 mei kwamen vier Duitse militairen om het leven, wat de sfeer niet ten goede kwam. Wonder boven wonder heeft dit niet geleid tot represailles tegen de Amelanders.

Gisteren werd de formele overgave van de Duitsers in het gemeentehuis in Nes in ontvangst genomen. Zo'n 500 Duitsers met grote hoeveelheden uitrusting maakten zich op voor de evacuatie. Vanochtend stapten zij aan boord van twee beurtschepen en voeren eerst naar Terschelling en vertrokken vervolgens naar het vasteland. De oorlog is ook op Ameland voorbij.

De Duitsers hadden Ameland in 1940 bezet, net als de overige Waddeneilanden. Ze versperden de kust met prikkeldraad, radarposten en kust- en luchtafweerbatterijen. De gestationeerde soldaten hielden de Noordzee in de gaten, maar tot gevechten kwam het nooit.

Aan het eind van 1941 bouwden de Duitsers bunkers aan de kust. Deze dienden voornamelijk als schuilplaatsen en bergplaatsen. Naarmate de oorlog vorderde en de geallieerden harder terugsloegen, breidde de bezetter in 1942 de kustverdediging uit met de Atlantikwall - de Duitse 5000 kilometer lange kustverdedigingslinie die van Noorwegen tot Spanje liep. De bewoners van de Waddeneilanden mochten hier beslist niet in de buurt komen. Vakantiehuisjes in de duinen bij Hollum en Nes moesten vrijwel allemaal worden afgebroken.

Drukte en Duits geschreeuw

Door de bezetting lieten de gasten in Hotel Hofker te Nes het afweten. Op 29 september 1940 kwam een einde aan de stilte toen het hotel van Walrave Hofker onverwachts vol stroomde met Duitse manschappen. Naast de voordeur kwam de Duitse oorlogsvlag te hangen. Na enkele weken vierden de Duitsers bijna elke nacht groot feest dat nooit voor 06:00 uur 's ochtends eindigde.

Hofker en zijn vrouw Annie voelden zich bij de 'gasten' vaak onveilig in hun eigen hotel. Ze sliepen met drie dikke grendels op de deur van hun slaapkamer. Bijna geen nacht ging voorbij of ze werden wakker gemaakt door de dronken soldaten die op hun deur beukten.

Hofker kijkt dan ook met een naar gevoel terug op deze tijd: "Mijn vrouw en ik voelden ons hopeloos alleen tussen al het moffengespuis. We moesten geld verdienen om de zaak boven water te houden, maar het werk gaf ons geen voldoening. We moesten ons verlagen van fatsoenlijk hotel tot ordinaire kroeg. Soms waren we een zenuwinzinking nabij."

Verzet op Ameland

Verzetsstrijder Wim de Boer werkte bij de telefooncentrale op Ameland. Hij luisterde gesprekken af en speelde informatie door. "In de telefooncentrale ontving ik de gesprekken en moest deze doorschakelen. Met een speciale spreeksleutel kon ik de Duitsers afluisteren. Op de hoorn zat een klem en als ik deze losliet kon ik hen horen maar zij mij niet." De Boer gaf vervolgens de relevante informatie door aan de ondergrondse en later aan de Binnenlandse Strijdkrachten.

Later sloten de Duitsers bijna alle telefoonlijnen af, en daardoor kon De Boer de ondergrondse niet meer bereiken om gegevens door te spelen. "Ik heb toen met een ijzerzaagje het zo veranderd dat ik toch kon meeluisteren. Van buitenaf was dit niet te zien."

Toch hadden de Duitsers het vermoeden dat De Boer hen afluisterde. "Als ik stopte met meeluisteren, hoorde je een klein tikje. Daar waren ze op getraind. Als ik stiekem had afgeluisterd kwamen ze soms met veel stampij bij me: "Sie haben mit gehört!" Dan zei ik: "Das habe ich niet gemacht, dass haben sie in Leeuwarden gemacht." Daar konden ze namelijk ook meeluisteren, maar dat was voor de Duitsers niet te controleren."

Nu de Duitsers ook Ameland verlaten, is Schiermonnikoog het laatste stukje van Nederland dat nog niet van de bevrijding heeft kunnen genieten.