NSB-leider Anton Mussert is in Den Haag opgepakt. Hij verbleef sinds zaterdag met een zwaarbewapende lijfwacht en NSB-kopstukken in zijn kantoor aan de Korte Vijverberg. Dat ligt dicht bij het Plein, waar nog steeds Duitse militairen zitten.

Mussert bood geen verzet. Hij had de politie zelf over zijn verblijfplaats ingelicht, omdat hij wist dat hij vroeg of laat opgepakt zou worden. Ook wilde hij voorkomen dat hij door een woedende menigte gelyncht zou worden.

Zwaarbewapende lijfwacht

De Haagse hoofdcommissaris Valken en BS-commandant Krabbendam begaven zich aan het eind van de middag met arrestatieploegen naar de Korte Vijverberg. Ze belden aan en vertelden dat ze Mussert kwamen halen.

Ze werden binnengelaten en zagen Mussert omringd door zwaarbewapende lijfwachten een trap afkomen. Valken gaf de lijfwachten opdracht de wapens neer te leggen, wat ze zonder morren deden. Mussert nodigde Valken daarna uit voor een onderhoud op zijn kamer.

Op de tafel in Mussert vertrek stond een zilveren schaal met aardbeien en slagroom, door een jonge bediende gekocht, omdat die vermoedde dat de Leider dat voorlopig niet meer te eten zou krijgen.

Geen De Witten-dag

Musserts overhandigde zijn twee pistolen aan Valken en wees naar buiten, waar een hossende en feestende menigte de bevrijding vierde. "Nu juicht het Nederlandsche volk, waar ik voor gevochten heb", zei hij. "Maar, meneer de hoofdcommissaris, laat het geen De Witten-dag worden."

Mussert doelde op het lot van de gebroeders De Witt, die in 1672 op een steenworp afstand door inwoners van Den Haag werden gelyncht. Valken beloofde Mussert dat hem geen haar zou worden gekrenkt en dat hij zou worden overgedragen aan de bijzondere rechtspleging, het rechtssysteem dat is opgericht om collaborateurs en oorlogsmisdadigers te berechten.

Daarop nam Mussert voor de laatste keer op de NSB-manier afscheid van zijn lijfwacht. "Hou zee Leider, hou zee kameraad", riepen ze met geheven arm.

Intussen was de pers gewaarschuwd. Die had zich aan de achterkant van het pand opgesteld, waar ook auto's klaarstonden om Mussert en andere NSB'ers naar het politiebureau op de Heerengracht te brengen, om hen te registreren.

"We willen Toontje zien", joelde een aangroeiende massa, maar grimmiger dan dat werd het niet. Beveiligd door een cordon van de Binnenlandse Strijdkrachten werden de gevangenen daarna naar het huis van bewaring in de Casuariestraat gebracht. Daar wachtte hem de grootste vernedering. Voor het oog van politiemensen en bewakers moest hij zich helemaal uitkleden.

"Dit was werkelijk een grotere klap dan de hele arrestatie, dat hij als misdadiger werd behandeld", zei BS-commandant Krabbendam. Mussert werd woedend. "Ik ben toch geen dief", zei hij.

"Heer Mussert, regels van het huis", was het antwoord. "U weet wat regels en discipline betekenen." Mussert is gevangene nummer 48.