Met een saluut en een handdruk is nazi-Duitsland in tweeën gespleten. Kort na het middaguur ontmoette de Amerikaanse luitenant Albert Kotzebue op de oever van de Elbe de Russische luitenant-kolonel Alexander Gordejeva. Hitler kon niks doen aan de ontmoeting tussen GI Joe en Ivan.

Kotzebue, afkomstig uit Texas, was deze ochtend op patrouille op enige afstand van Leipzig. De vele vrijgelaten krijgsgevangenen die hij onderweg tegenkwam bevestigden dat de Sovjet-troepen in de buurt waren. Dat viel ook af te leiden aan de bereidwilligheid waarmee Duitse militairen zich aan hen overgaven, bang door gruwelverhalen over de Russen.

Uiteindelijk zag hij vanaf de westoever van de Elbe de Sovjets aan de andere kant. Hij wist dat zij ook in het veld hun medailles dragen en zag die schitteren in het zonlicht. Kotzebue trok hun aandacht door groene rooksignalen af te steken en "Amerikanski!" te schreeuwen.

De ontmoeting vond plaats in de buurt van een pontonburg die enige dagen geleden door terugtrekkende Duitsers was opgeblazen. Aan de overkant ontdekten de Amerikanen wat die explosie en Russische beschietingen hadden aangericht: er lagen honderden dode burgers.

"Daar waren we: vol blijdschap tussen een zee van doden", zegt soldaat Joe Polowsky, Amerikaan van Oekraïense afkomst. "Ik zag een meisje van 5 of 6 met een pop in haar ene hand en haar moeders hand in de andere. Ze lagen opgestapeld als brandhout."

Toch was er ook opluchting. De mannen waren zich bewust van het historische moment. "Het ging heel informeel, maar het was wel waardig. De meesten van ons hadden tranen in de ogen", aldus Polowsky.

Oorlogservaringen uitwisselen ging moeizaam vanwege de taalbarrière: de Amerikanen spraken geen Russisch, de Sovjets geen Engels. Het beetje dat er gesproken werd, gebeurde via hun tolken, in het Duits.

Propaganda

Door slechte verbindingen en misverstanden over zijn precieze positie loopt Kotzebue het risico dat zijn ontmoeting met de Sovjets niet de geschiedenisboeken gaat halen. Enkele uren na zijn overtocht kwam namelijk ook een tweede patrouille in contact met de Russen.

En deze William Robertson was zo slim om een Russische delegatie mee terug te nemen naar zijn thuisbasis. Bovendien komt het de geallieerde propagandamachine beter uit dat deze ontmoeting niet in een veld vol lijken gebeurde.

Robertson had eigenlijk de opdracht gekregen een verkenningstocht van 5 mijl te maken. Gedreven door de mogelijkheid als eerste de Russen te ontmoeten dwaalde hij tegen het einde van de middag veel verder, richting de Elbe.

Geknutselde vlag

Om misverstanden te voorkomen had hij een rudimentaire Amerikaanse vlag geknutseld van een laken met rode en blauwe verf. Ook nam hij een bevrijde Russische krijgsgevangene op sleeptouw om als tolk te dienen.

De groep ging af op geweervuur dat ze in Torgau aan de andere kant van de rivier hoorden. Toen ze hun vlag ontvouwden op een kasteeltoren in de buurt van een verwoeste brug, werden ze aanvankelijk nog onder vuur genomen. Toch wist Robertson een Rus te bewegen hem te ontmoeten op de restanten van de verwoeste brug. Om 16.00 uur schudde hij de hand van luitenant Silvashko.

Na horloges te hebben uitgewisseld en een paar slokken wodka nodigde Robertson Silvasjko uit om met enkele van zijn mannen met hem mee te gaan. Op het hoofdkwartier is inmiddels besloten de ontmoeting morgen nog eens over te doen, zodat de pers er foto's van kan maken.