Een koelbloedige wraakactie aan het Rademakersbroek vlakbij Varsseveld. Hier zijn in een tarweveld 46 gevangenen gefusilleerd als represaille voor de moord op vier Duitsers.

De slachtoffers waren allen gevangenen uit De Kruisberg gevangenis in Doetinchem. Onder hen kopstukken uit het verzet in Gelderland en Overijssel, de jongste slechts 18 jaar. In de vroege ochtend werden ze met een vrachtwagen naar het veld aan het Rademakersbroek gebracht.

In hun broekzak droegen ze een briefje met daarop hun naam en geboortedatum.

'Mooi lentewindje'

De 14-jarige Janny Winkelman zag de wraakactie vanuit een stalraam van een nabijgelegen boerderij. "Ik zag ze allemaal op een rij in het veld staan met de handen op hun rug gebonden. Het was een mooi lentewindje, prachtig weer. Ik zag hun haren wapperen. Ze stonden allemaal doodstil met hun gezicht afgewend."

Janny schrok enorm toen ze de eerste geweerschoten hoorde en ging vlug naar de kelder. Toen de rust was teruggekeerd ging ze terug naar het stalraam. Daar ving ze nog net een glimp op van het einde van de executie: "Ze lagen allemaal op de grond, de hele rij. Het schieten was afgelopen, het was doodstil. Toen kwam er een Duitser aan die over de lijken heenstapte. Hij gaf iedereen nog een genadeshot."

Wij hebben deze lieden in huis gehad, waar ze alles opaten en zich vermaakten over de gevallenen.

Een deel van de SS'ers ging na de executie op de boerderij van boer Evert Jan Kraaijenbrink ontbijten. "Wij hebben deze lieden in huis gehad, waar ze alles opaten en zich vermaakten over de gevallenen", vertelt Kraaijenbrink. Hij is zeer aangedaan door de gebeurtenis: "Het is niet te beschrijven wat een mens door de ziel gaat, wanneer men daar op zijn erf zoveel trouwe zonen van Holland neergeschoten ziet worden door een bende, waarvan men zich afvraagt wat voor wezens het zijn."

Rond 10:30 uur kreeg een groep boeren de opdracht om de levenloze lichamen op wagens te laden. Rondslingerende petten, hoeden en andere persoonlijke spullen werden verzameld. Alles wordt afgevoerd naar begraafplaats Rentinkkamp, waar de lichamen in een massagraf worden begraven.

Verzetsgroep De Bark

De koelbloedige executie was een represaille voor een gebeurtenis die enkele dagen geleden plaatsvond. In de nacht van zondag 25 op maandag 26 februari werd aan de Aaltenseweg een gedeeltelijk uitgebrande auto met vier Duitsers gevonden bij een bomkrater. Hoewel het aanvankelijk leek op een ongeluk, werden later sporen van wurging op de lichamen gevonden.

Wat de Duitsers niet weten, is dat dit het werk was van de plaatselijke verzetsgroep De Bark. Deze groep van zo'n dertig man zat met enkele neergestorte Amerikaanse soldaten verschanst in boerderij De Bark, tussen Aalten en Dinxperlo.

Toen de groep door patrouillerende Duitse militairen werd ontdekt, besloten ze de Duitsers te doden. Uit angst voor vervolging werd een plan bedacht om de dood van de militairen in scene te zetten als auto-ongeluk. Dit plan mislukte.

"Het bleek dat slechts één springlading was afgegaan", vertelt de 22-jarige Henk van 't Lam, die verantwoordelijk was voor het ter ontploffing brengen van de auto. "Het is vreselijk zonde dat 46 mensen, ook nog mensen die iets hebben gedaan in het verzet, zijn opgeofferd. Daar staat tegenover dat er een groot aantal levens gespaard zijn gebleven door onze keuze."