President Roosevelt van de Verenigde Staten, de Britse premier Churchill en maarschalk Stalin, de leider van de Sovjet-Unie, zijn aangekomen in de Russische badplaats Jalta op de Krim. Ze willen bespreken hoe Europa er na de oorlog zal uitzien.

Churchill heeft het initiatief genomen voor de ontmoeting. Hij wil met de andere wereldleiders tot afspraken komen, zodat er geen chaos uitbreekt na de oorlog. Hij wil garanderen dat de zwaar bevochte vrede standhoudt.

Roosevelt en Stalin stemden er gelijk mee in, al stelde Stalin als voorwaarde dat de bijeenkomst in de Sovjet-Unie zou plaatsvinden, hij wilde onder geen beding zijn land verlaten.

Roosevelt was ondanks zijn ernstige ziekte bereid de lange reis te maken. Churchill was er minder blij mee, maar gaf uiteindelijk toe. De drie leiders nemen hun intrek in het Livadiapaleis, de voormalige zomerresidentie van de Russische tsarenfamilie.

Churchill rookt rustig een sigaar, terwijl Roosevelt en Stalin hem vergezellen:

De drie wereldleiders komen bij elkaar op het moment dat de geallieerden steeds verder oprukken en Duitsland verder in het nauw komt. De Anglo-Amerikaanse troepen hebben de Rijn bereikt, terwijl het Rode Leger al aan de grens met Duitsland staat en de aanval op Berlijn voorbereidt.

Churchill wil met de bijeenkomst voorkomen dat het na de oorlog in Europa opnieuw onrustig wordt, zoals dat was na de Eerste Wereldoorlog, die uiteindelijk leidde tot de oorlog waar we ons nu in bevinden. De herinnering daaraan maakt het noodzakelijk om bij elkaar te komen, vindt de Engelse premier.

Machtsvacuüm

Maar Churchill is ook bang voor een machtsvacuüm als de Amerikanen zich na de oorlog terugtrekken uit Europa, zoals na de Eerste Wereldoorlog gebeurde. Daar zullen de Russen, die heel Oost-Europa en de Balkan hebben bezet, vooral van profiteren.

Groot-Brittannië is in zijn eentje niet in staat dat te verhinderen. Daarom heeft hij voorafgaand aan de conferentie in Jalta een ontmoeting op Malta gehad met alleen president Roosevelt, om de banden tussen de landen aan te halen en dat punt met hem aan de orde te stellen.

Roosevelt hield daarbij de boot af, hij wilde Stalin niet ontstemmen door zonder hem met Churchill al afspraken te maken.

Er staat veel op de agenda van de conferentie in het Livadiapaleis: de organisatie van het naoorlogse Europa; de herstelbetalingen van Duitsland; de juridische organisatie van de Verenigde Naties, dat de gefaalde Volkerenbond moet vervangen; de impact van de bezetting van de Balkan door de Sovjets; de toekomst van Polen; de oorlog tegen Japan.

Het wordt een hele uitdaging om de mannen op één lijn te krijgen. Zo wil Stalin bijvoorbeeld keiharde strafmaatregelen voor Duitsland, onder andere de totale ontmanteling van de industrie. Churchill is veel pragmatischer. Hij pleit voor een levensvatbaar Duitsland met behoud van een basiseconomie.

Roosevelt houdt zich daarover tot nu toe op de vlakte. De komende dagen moet blijken of de drie wereldleiders tot elkaar komen en concrete afspraken kunnen maken.