Vlak voordat de Russen Auschwitz bevrijdden hebben de Duitsers ruim 60.000 gevangen de poort uitgejaagd. Te voet in de ijzige kou, met SS'ers die hen voortdreven, zijn de gevangenen vertrokken. Richting het westen, richting Duitsland en weg van het Rode Leger in Polen.

Alleen de zieken en kinderen zijn in Auschwitz achtergebleven. Zij zijn eergisteren bevrijd.

Sporen uitwissen

De nazi's hebben op allerlei manieren geprobeerd de sporen van hun gruweldaden uit te wissen. In Birkenau bliezen ze de crematoria op en werd de administratie verbrand. Maar ook de overgebleven gevangenen moesten weg. Vergassen ging niet meer want de gaskamers zijn sinds oktober buiten gebruik gesteld.

En dus moeten de gevangenen het vernietigingskamp uit. In de laatste maanden van 1944 zijn waarschijnlijk al zo'n 75.000 mensen, voornamelijk Joden, overgebracht per trein naar andere kampen als Bergen-Belsen, Buchenwald en Dachau.

Toen de Sovjets begin deze maand hun opmars hervatten, moesten de overgebleven gevangenen het kamp uit. Slechts zo'n 8000 mensen bleven achter. De meesten zijn er zo slecht aan toe zijn dat ze de poort niet meer uit kunnen lopen.

Wie niet verder kan, wordt zonder pardon doodgeschoten.

Gevangene Rob Cohen wordt samen met duizend anderen op 18 januari Auschwitz uit gedreven. Het is ijskoud, zo'n 20 graden onder nul. Cohen weet dat de Russen dichtbij zijn. "Dat was hoopvol, maar we wisten niet wat dat voor ons betekende."

Cohen is er dankzij zijn werk bij het Kanada Lager nog redelijk aan toe. Hij moest daar bagage uit gearriveerde treinen doorzoeken en sorteren, terwijl de eigenaren zelf vaak meteen werden vergast. Hij kon stiekem extra ondergoed, goede schoenen en zelfs drie worsten meesmokkelen, gevonden in de bagage van nieuw aangekomen gevangenen.

Cohen is met zijn warme kleding een uitzondering. Verreweg de meeste mensen dragen versleten gevangeniskleding, houten klompen en hebben niets te eten. Echte stakkers, noemt Cohen hen.

Twee dagen loopt de groep in de ijzige kou. De nazi's zijn meedogenloos. "Wie niet verder kan, wordt zonder pardon doodgeschoten. Die laten ze gewoon aan de kan van de weg liggen."

De Duitsers drijven de colonnes van uitgemergelde mannen en vrouwen voort. Er moet tempo worden gemaakt, om het Rode Leger voor te blijven. Nazi's met zwepen en honden dwingen de mensen door te lopen. Duizenden sterven van uitputting.

De groepen trekken door dorpen. De bewoners moeten in hun huizen blijven en mogen de gevangenen niets geven.

De groep van Cohen wordt na twee dagen in een open goederentrein gestopt. Zijn kameraden van het Kanada Lager zitten met hem in de wagon. Het is ijskoud. De trein vertrekt met onbekende bestemming.

Hoeveel mensen nog in leven zijn, is niet bekend. Evenmin waar de overlevenden nu zijn.

Bronnen:

Andere Tijden - Nog steeds niet vrij

Rob Cohen - Niet klein gekregen