Zowel in bezet als in bevrijd gebied worden op grote schaal kinderuitzendingen georganiseerd om te voorkomen dat kinderen verhongeren. Ze komen terecht bij pleegouders die het zich kunnen veroorloven een extra mond te voeden.

In bezet gebied betekent dit meestal dat jonge ondervoede stedelingen uit het westen van het land - waar de hongersnood het hoogst is - belanden bij gezinnen in het noorden en oosten van het land. In deze gebieden, waar veel boeren wonen, is er nog voedsel genoeg.

Een groot deel van de kinderuitzendingen wordt geregeld door het Interkerkelijk Bureau voor Noodvoedselvoorziening en Kinderuitzending (IKB). Die organisatie is al vanaf december, na goedkeuring van de Duitsers, bezig met het plannen. Ook de Duits-georiënteerde Nederlandse Volksdienst (NVD) draagt een steentje bij. Voorlopig vertrekken er via hen vanuit Amsterdam 1000 kinderen en vanuit Den Haag en Rotterdam 750.

Stro, luizen en toiletemmers

De uitzendingen vinden op allerlei manieren plaats: lopend, met de fiets, auto, boot, trein of paardenkar. Frans Nieuwenhuis (11) uit Den Haag is samen met zijn broertje op de boot naar Friesland gezet.

"'s Avonds laat voeren we weg, met 150 kinderen op een dikke laag stro, met luizen, omvallende toiletemmers, vier kachels en dichte luiken", vertelt hij. "Onderweg kregen we hier en daar wat brood en soep; één keer mochten we van de boot af en konden we ons een beetje wassen."

Dat kinderuitzendingen binnen Nederland op grote schaal worden georganiseerd is nieuw deze oorlog, maar de kinderuitzending op zichzelf niet. Al jaren sturen ouders die de wanhoop nabij zijn, omdat ze niet aan genoeg voedsel kunnen komen, hun kroost naar het platteland. Soms is er al een adres geregeld waar de kinderen terecht kunnen, soms vertrekken de kinderen op de bonnefooi.

Dit laatste was het geval bij de Schiedamse Rietje Kleinekoort (9). "Het eten was op, we hadden niets meer", vertelt ze over de situatie thuis. Toen haar vader weer op hongertocht ging nam hij Rietje mee, in de hoop haar ergens bij een gezin achter te kunnen laten.

Zonder eten of drinken, en in de barre kou, stapten ze op de fiets. "Onderweg passeerden er steeds handkarren met de lijken van mensen die bezweken waren aan de honger."

Mijn maag kon er niet tegen, ik was geen eten meer gewend.

Bij de IJsselbrug kwamen ze in de problemen; er was een razzia gaande en vader Kleinekoort werd opgepakt. "Aan het einde van de brug heb ik een paar uur in m'n uppie zitten wachten", zegt ze. "Ik had alleen maar angst: komt hij nog terug?" Dat gebeurde. De vader van Rietje was immers boven de 40 en daarom te oud voor dwangarbeid in Duitsland.

Diezelfde avond sliepen ze op het adres waar haar broer al langere tijd verbleef. Daar kregen ze gelijk goed te eten. "Ik ben hierna zó ziek geworden. Mijn maag kon er niet tegen, ik was geen eten meer gewend."

Ze kon op dit pleegadres niet blijven. Via via kwam Rietje uiteindelijk terecht in Staphorst, waar ze het naar eigen zeggen goed maakt.

Bevrijd gebied: kinderen overzees

Ook in bevrijd gebied liggen er plannen om kinderen uit te zenden. Hier brengt de reis ze overzees, in Engeland. De organisatie ligt bij het Militair Gezag, dat namens de Nederlandse regering in Londen gaat over het dagelijks bestuur in bevrijd gebied.

In aanmerking voor de uitzending komen kinderen die ondervoed zijn, maar verder gezond. "De Engelse autoriteiten stellen om begrijpelijke redenen strenge eisen aan de kinderen die het land binnenkomen, opdat deze geen besmettelijke ziekten importeren", aldus de Kroniek van de week.

De kinderen komen eerst terecht in een doorgangskamp in de Midlands. "Een zeer mooie streek", meldt de Vrije Zeeuw, "die de meeste waarborgen biedt, dat de kinderen in den kortst mogelijke tijd weer kunnen aansterken."

Vanuit het doorgangskamp worden de kinderen geplaatst bij ofwel een Nederlands, ofwel een Engels gezin. Belangstelling om een kindje in huis te nemen, is "buitengewoon groot", meldt het Nijmeegsch Dagblad. "Er zijn duizenden aanvragen binnengekomen van families, die een jongen of meisje als gast willen ontvangen."

Bronnen ooggetuigen:
-www.getuigenverhalen.nl
-https://www.rijnmond.nl/nieuws/96857/Schiedammer-Zweden-heeft-mijn-leven-gered
- Frans Nieuwenhuis - Naar de boeren!