Alle Nederlandse mannen tussen de 16 en 40 -uitzonderingen daargelaten- moeten zich binnenkort melden voor de arbeidsinzet. Dat meldden de Duitsers vlak voor de feestdagen. "Mensenroof op grote schaal" noemt de regering vanuit Londen het. Zij waarschuwden vandaag: meld je niet!

"Het is een misdadig plan", klinkt de regeringsverklaring, "met uiteindelijk de bedoeling om de Nederlandse volkskracht grondig te verzwakken."

Niet iedereen hoeft zich te melden. Mannen die bijvoorbeeld noodzakelijk werk verrichten voor het in stand houden van het openbaar bestuur of voor de voedselvoorziening, kunnen vrijstelling krijgen van de arbeidsplicht in Duitsland. Een Ausweis heet het bewijs dat je dan krijgt.

Ook hiervan doet de regering het dringende verzoek: vraag hem niet vrijwillig aan. "De praktijk heeft namelijk bewezen dat de Ausweis niet alleen op den duur waardeloos kan zijn, maar zelfs gevaarlijk, omdat de houders ervan zich bij de Duitsers bekendmaken en dus na verloop van tijd gemakkelijker kunnen worden gegrepen."

Elke directe of indirecte medewerking bij de uitvoering van de nieuwe Duitse bepaling, is ten strengste verboden. Werkgevers mogen hun personeel dus ook niet opgeven om in aanmerking te komen voor een Ausweis, aldus de regering vanuit Londen. Wie dit wel doet, "stelt zich bloot aan latere vervolging wegens collaboratie met de vijand".

Aan het niet meewerken met de bezetter zitten risico's verbonden. Voor hen die onderduiken, wacht een gevangenisstraf. Medeplichtigen worden gestraft als daders. Huizen waarin een opgeroepen man zich verstopt, worden met inbegrip van de meubels eigendom van de Duitse staat.

"De regering is zich ten volle bewust van de grote moeilijkheden en gevaren die het gevolg zijn van principieel verzet", is de reactie hierop. "Maar we achten het desalniettemin noodzakelijk dat de bevolking geheel in onderlinge solidariteit het hoofd biedt aan deze nieuwe aanslag op ons bestaan als natie."

De schone Duitse belofte van voedsel

De hongersnood die heerst in bezet Nederland maakt het moeilijk gehoor te geven aan het bevel van de regering. Onderduikers zijn voor hun voedselvoorziening afhankelijk van anderen; een risico in deze tijd van schaarste.

Bovendien beloven de Duitsers de mannen die zich melden voor de arbeidsinzet genoeg eten. Ook krijgt het achtergebleven gezin extra levensmiddelen.

Elke Nederlander is nu soldaat óf deserteur.

Verzetskrant Het Parool heeft een mening klaar staan over de mannen die voor deze belofte vallen: "Ze proberen hun slappe houding tegenover het Duits geweld te verbloemen door te doen alsof zij zich opofferen voor hun gezin."

"Wij doen een beroep op elke Nederlander om de aanstaande weken onderdak te verschaffen en geld en zo mogelijk voedsel te verstrekken, desnoods met risico voor de eigen veiligheid", schrijft de krant. "Nu is elke Nederlander soldaat óf deserteur."