Schade na het bombardement · NIOD

Veel burgerdoden bij aanval op SD-hoofdkwartier

Bij een Brits bombardement op het Duitse hoofdkwartier in Amsterdam zijn tientallen mensen omgekomen. Het gaat voornamelijk om burgers die in de omgeving woonden van de SD-Aussenstelle aan de Euterpestraat.

In tien minuten gooiden Britse Typhoons rond het middaguur in vier aanvalsgolven vele brand- en scherfbommen op het Duitse hoofdkwartier, dat gevestigd is in de Gevorderde Christelijke HBS en Middelbare Meisjesschool.

Doordat de gebouwen zich in dichtbebouwd gebied bevinden, werden daarbij ook tientallen huizen en enkele andere schoolgebouwen geraakt. Buurtgenoot Astrid Oelemans zag hoe een fosforbom een pension raakte.

Het gillen van twee oude dames zal ik nooit vergeten.

Ooggetuige Astrid Oelemans

"De mensen die achter in dat huis woonden, zijn levend verbrand. Het gillen van twee oude dames, twee zussen op het balkon, is een geluid dat ik nooit zal vergeten."

De jonge Monique Smit werd door een hulpverlener uit haar huis gered. "Hij tilde me op, zette me op zijn schouders en schreeuwde dat ik me goed vast moest houden aan zijn helm. Toen hij het huis uit liep, zag ik vanuit de hoogte dat hij over een man stapte die op straat lag. Vanaf de wenkbrauwen zag ik geen hoofd meer."

Bij het 'precisiebombardement' zijn ruim vijftig mensen omgekomen. Onder hen is een handjevol medewerkers van de Aussenstelle.

Het verzet in de hoofdstad had fel op het bombardement aangedrongen, omdat het hoofdkwartier de acties tegen vrijheidsstrijders coördineert. Hier worden bovendien alle dossiers over verdachten bewaard.

Al in september had men Londen om een aanval op het gebouw gevraagd. De regering achtte een bombardement te risicovol, maar op persoonlijke voorspraak van prins Bernhard (bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten) werd de aanval toch uitgevoerd. Volgens de prins was het aantal burgerslachtoffers te verwaarlozen in vergelijking met het gevaar voor de ondergrondse.

Of de actie inderdaad zoveel nevenschade waard is, valt te betwijfelen. Ondanks alle ravage lijkt een groot deel van het SD-archief gespaard gebleven. Bovendien waren veel politiemensen die in het gebouw werkten rond Dolle Dinsdag al richting de Duitse grens getrokken.