Een razzia in Den Haag heeft veel minder dwangarbeiders opgeleverd voor de Arbeitseinsatz dan de Duitsers hoopten. Uitgelekte plannen, lakse Duitse soldaten en een truc met een stofzuiger speelden de bezetter parten.

Anderhalve week geleden werden er in Rotterdam nog een recordaantal mannen tussen de 17 en 40 jaar weggevoerd. Bij de tweedaagse razzia werden ruim 50.000 mannen per trein en rijnaak weggevoerd. In Den Haag werden echter 'maar' 13.000 mannen aangetroffen, drie keer minder dan verwacht.

De Duitsers hadden met strooibiljetten en geluidswagens iedereen gesommeerd op te komen dagen met een voorgeschreven uitrusting als stevige schoenen, eetgerei, en boterhammen voor één dag. Ze beloofden "goede kost, rookartikelen en loon volgens het geldende tarief". Al snel werd duidelijk dat iedereen die zich meldde als slaaf naar Duitsland werd weggevoerd.

Bij de actie in Den Haag, Operatie Sneeuwvlok, was het verrassingseffect verdwenen. Radio Oranje had al gewaarschuwd voor "acuut gevaar voor razzia's" in die stad. Betrokken politieagenten die een avond voor de razzia werden ingelicht, waarschuwden de bevolking bovendien nog kort van tevoren.

In sommige gezinnen werd een stofzuiger als alarm gebruikt. De elektriciteit is afgesloten door de bezetter, maar men wist dat er bij het uitkammen van de stad stroom gebruikt zou worden. Wie een ingeschakelde stofzuiger in het stopcontact stak, werd op tijd gewaarschuwd door het lawaai.

Door al deze voortekenen wisten veel mannen op tijd een schuilplaats te vinden. Straten werden met controleposten afgesloten, maar de onderduikers konden wachten tot de militairen weer vertrokken waren.

Nachtes Mal besser verstecken.

Het was daarnaast opvallend hoe laks sommige Duitse soldaten hun werk uitvoerden. "De huiszoeking stelde bij ons niet veel voor", zegt de 14-jarige Bart Roodnat. "De Duitser liep de kamer door, bewonderde een schilderij en zei goedkeurend 'Dicke Farbe', waarop mijn grootmoeder hem bits verzocht er niet aan te komen. Toen ging hij, na een vriendelijke groet, weer weg."

Nog opvallender ging het bij een verstopte persoon die door een Duitser onder een bed werd gevonden. "Nachtes Mal besser verstecken", kreeg hij alleen te horen voordat de man doorliep.

Andere mannen hadden minder geluk. Er werden opvallend veel brandweermannen weggevoerd, die juist meenden dat ze vanwege hun beroep wel vrijgesteld zouden zijn. Zelfs NSB'ers ontkwamen niet aan dit lot, tot leedvermaak van hun tegenstanders.