Een nieuwe poging om ruim honderd ondergedoken geallieerde soldaten in de buurt van Ede en Arnhem te laten ontsnappen naar bevrijd gebied, is jammerlijk mislukt. De operatie onder de codenaam Pegasus II moest de militairen ongezien over de Rijn brengen, met hulp van het verzet en van Canadese troepen die klaarstonden met stormboten.

Bij operatie Pegasus I lukte het enkele weken geleden om 's nachts zo'n 130 Britse soldaten naar de overkant van de Rijn te brengen. De Duitsers, die woedend waren over het feit dat zoveel Britten onder hun ogen waren ontsnapt, hebben de noordoever van de Rijn sindsdien vrijwel helemaal ontruimd en ze patrouilleren er veel. Het maakt het doorkruisen van het gebied nog gevaarlijker.

Op weg naar hun oversteekplaats bij het Heterense Veer kwamen de Britten afgelopen nacht in een vuurgevecht met Duitse troepen terecht. Er vielen doden en gewonden en zo'n dertig mannen werden gevangengenomen. Slechts zeven mannen wisten de overkant van de Rijn te halen. De anderen zijn gevlucht en zullen proberen opnieuw onder te duiken.

Onder hen is kolonel Graeme Warrack, een Britse legerarts, die na het mislukken van operatie Market Garden in Apeldoorn was achtergebleven om voor de gewonde landgenoten te zorgen. Toen de Duitsers hen na een maand over wilden brengen naar Duitsland, wist hij te ontsnappen en onder te duiken.

In het diepste geheim is hij twee dagen geleden door leden van het verzet met een kleine bestelwagen, volgeladen met militairen op de vlucht, naar een verzamelplaats gebracht. Daar kwam een groep van Britse para's en piloten, enkele Amerikaanse militairen en een tiental Nederlanders bij elkaar die samen de oversteek zouden wagen.

Een deel van de militairen kreeg wapens van het verzet om zich te kunnen verweren in geval van nood. Daarna moest de groep onder leiding van gidsen te voet verder.

In het pikkedonker was het een barre tocht. De meesten hadden in weken, of soms zelfs maanden, geen lichaamsbeweging gehad. "Als een slang waaraan geen einde kwam kronkelde de stoet zich verder onder de druipende bossen; elk van ons hield zich aan de jasslip van zijn voorman vast, terwijl hij het slingerende pad volgde", vertelt Warrack.

Plotseling was de duisternis een chaos van rondvliegende kogels

De afstand naar de rivier was zo'n twintig kilometer. Bij het oversteken van een open plek klonk er plotseling een stem die 'Halt!' riep. Kort daarna werd er geschoten.

"Ik dook in een sloot", vertelt Warrack. "Plotseling was de duisternis een chaos van snel roffelende laarzen en rondvliegende kogels; een projectiel vloog vlak langs mijn oor. Het vuur werd van verschillende kanten beantwoord, ik hoorde de kogels in de slootwand inslaan." Warrack sprong uit de sloot en slaagde erin dekking te zoeken in het bos vlakbij.

Risico

Vanaf dat moment viel de groep uiteen. Warrack en twee andere vluchtelingen die bij elkaar gebleven waren, slaagden er niet in op tijd bij de Rijn te komen. Warrack overwoog de volgende nacht de rivier over te zwemmen, maar het risico was te groot.

"Twee dagen had ik zo goed als niets gegeten. Ik vroeg me af of ik wel in conditie was om over een 200 meter brede, snelstromende rivier te zwemmen, waarvan het water op vriestemperatuur was."

Na een vermoeiende tocht waarbij ze voortdurend op hun hoede moesten zijn voor patrouillerende Duitse soldaten, bereikten Warrack en de twee mannen het huis van een familie in Otterlo die Warrack al eerder had geholpen. De familie zal de mannen helpen opnieuw onder te duiken.