Voor de meeste jongens en mannen in het centrum van Rotterdam was er geen ontkomen aan. In alle vroegte hebben duizenden Duitse militairen, net als gisteren in Schiedam en de Rotterdamse buitenwijken, de binnenstad hermetisch afgesloten.

Zo heeft de Duitse bezetter in twee dagen tijd ruim 50.000 mannen opgepakt en afgevoerd voor de arbeidsinzet. Het is de grootste razzia in oorlogstijd tot nu toe.

Handgranaten

Overal stonden Duitsers met mitrailleurs, er werd in de lucht geschoten en op sommige plaatsen ontploften handgranaten. Ook het telefoonverkeer was afgesloten.

Luidsprekerwagens reden vanaf 07.30 uur door de straten om alle mannen tussen 17 en 40 jaar op te roepen zich direct te melden. Bij alle huizen werd het Befehl afgegeven waarin de gedwongen oproep voor de arbeidsinzet stond. De mannen moesten kleding, schoenen, eten en dekens meenemen. "Op hen, die pogen te ontvluchten of weerstand bieden, zal worden geschoten", zo eindigde het pamflet dreigend.

Het optreden van de Duitse militairen was net als gisteren zo intimiderend dat de meeste mannen geen andere mogelijkheid zagen dan zich te melden. Velen vreesden represailles voor hun familie als ze zich verzetten. Mannen die weigerden buiten te gaan staan, werden alsnog opgepakt bij huiszoekingen.

Sommigen probeerden met een vrijstelling te ontkomen aan de razzia, maar had de Duitse bezetter nauwelijks aandacht voor.

In grote stoeten werden ze bijeengebracht op verzamelplaatsten, zoals het Beursgebouw en de Heinekenbrouwerij. En het Feyenoord-stadion. "Verrek, dacht ik. Nou sta ik op het veld waar de spelers altijd staan", besefte Frans Appels nog. "Terwijl ik toch altijd zo'n lullig voetballertje was."

Daarvandaan gingen ze te voet, per schip of per trein verder. Hun familie blijft in onzekerheid achter. Waar gaan de mannen heen, hoelang blijven ze weg?

'Diep rampzalig'

"Joost probeerde nog te ontkomen, maar dat is helaas mislukt", vertelt een vrouw in Rotterdam. "Hij was net thuis, toen ze huiszoeking kwamen doen. Nu hij weg is, voel ik me diep rampzalig, alsof ik weduwe ben geworden."

In twee dagen tijd hebben de Duitse militairen 52.000 mannen van de 70.000 mannen uit Schiedam en Rotterdam afgevoerd. De Duitsers hadden van tevoren ingeschat zo'n 40.000 mannen in handen te krijgen.

Hoewel de mannen volgens het bevel nodig zijn voor dwangarbeid, is de ware reden voor de razzia waarschijnlijk dat de Duitsers zoveel mogelijk 'weerbare' mannen uit de stad willen laten verdwijnen. De hulp van de burgerbevolking aan de oprukkende geallieerde troepen moet op die manier zoveel mogelijk beperkt worden.