De Britse paratroepen die de afgelopen dagen fel weerstand boden in Oosterbeek, blijken vanochtend geruisloos te zijn ontsnapt naar de zuidoever van de Rijn. De geheime operatie heeft de Duitse tegenstanders volledig verrast, maar betekent wel dat operatie Market Garden definitief is mislukt.

Generaal Urquhart besloot gisterochtend dat standhouden niet langer mogelijk was, toen ook een laatste poging versterkingen over te zetten was mislukt.

"We waren nog met circa 2500 man; een kwart van onze oorspronkelijke sterkte. Dagenlang hadden we nu al onvoldoende gewapend op een lege maag gevochten tegen een overmacht. De noodhospitaals waren vol. Ik kon niet veel meer verwachten van degenen die nog leefden."

Onder de codenaam Operatie Berlijn ging de aftocht gisteravond rond 21.30 uur van start, na weer een dag van hevige gevechten. De mannen moesten met as en modder hun gezicht zwart maken en hun laarzen inzwachtelen om het geluid te dempen. Leden van de genie hadden met witte linten een route door de bossen naar de rivier gemarkeerd.

"De nacht was geschapen voor een geheime terugtocht", meende Urquhart. "Bijna onafgebroken stroomde regen uit inktzwarte wolken neer. Doorweekte mannen luisterden dankbaar naar de regen, die de geluiden zou dempen."

Urquhart liet een aantal personen in de Britse stellingen achter die de aftocht konden dekken. De bedoeling was de Duitsers in de waan te laten dat de Britten nog op hun posities zaten. Duitse krijgsgevangenen, die vastgehouden werden op de tennisbaan van hotel Hartenstein, bleven tot vroeg in de ochtend bewaakt, om te voorkomen dat ze de Britse aftocht zouden verraden.

Voor de terugtocht over de Rijn naar Driel hadden de geallieerden enkele tientallen bootjes verzameld. De geallieerden bestookten intussen de Duitse posities vanaf de zuidkant van de Rijn, maar dat weerhield de Duitsers er niet van op de boten op de rivier te schieten.

De evacuatie vorderde daarom maar langzaam. Sommige boten zonken of de motor viel uit, waardoor de inzittenden met geweerkolven en hun handen moesten peddelen. Enkele Britse militairen die zwemmend de overkant probeerden te bereiken, verdronken door uitputting of doordat ze werden meegevoerd met de stroom.

Om niet te zinken door de natte kleren, besloten sommigen naakt de rivier over te zwemmen. Op de zuidoever werden ze opgevangen met textiel uit nabijgelegen huizen: een Brit droeg een damesjas, een ander had een laken omgeslagen als een Romeinse toga, een derde hield meters flanel bijeen met een koppelriem.

Evacuatie gestaakt

De Duitsers vermoedden in eerste instantie dat de Britten bezig waren met de aanvoer van nieuwe versterkingen over de Rijn. Pas toen de evacuatie al uren bezig was drong het door wat er gaande was.

Bij daglicht gaven de geallieerden het bevel de evacuatie te staken. De voornamelijk Poolse verdedigers die waren achtergebleven, kwamen pas bij de oversteekplaats toen het al licht begon te worden. Enkele probeerden nog zwemmend de overkant te bereiken, andere bleven achter en werden krijgsgevangen genomen door de Duitsers.

Naar schatting hebben bijna 2200 Britse en Poolse soldaten de zuidkant van de Rijn bereikt.

Bron ooggetuigen:
-www.slag-om-arnhem.nl