NOS NieuwsAangepast

"Waarom juist nu Syrië aanvallen?"

"Je hoeft niet als een soort gekke Henkie af te wachten tot er een enorme terroristische aanval op je land plaats vindt. Maar je hebt wel de plicht om met feiten te komen. En zo te verdedigen waarom je zonder een mandaat van de Veiligheidsraad tot gewapende actie bent overgegaan."

Dat zegt hoogleraar internationaal recht Nico Schrijver als reactie op de Amerikaanse aanvallen op IS in Syrië en Irak. Later vandaag spreekt de Amerikaanse president Obama bij de Verenigde Naties in New York.

De VN-Veiligheidsraad heeft geen mandaat afgegeven. Twee weken geleden benadrukte Schrijver de noodzaak van zo'n mandaat. Gisteravond in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen toonde hij zich verrast door de Veiligheidsraad.

"Ja, dat heeft me wel wat overvallen", aldus Schrijver. "Dat ze uitgerekend gaan bombarderen in de week dat de Verenigde Naties op topniveau bijeenkomen en president Obama zelf een bijeenkomst van de Veiligheidsraad voorzit, donderdag."

De VS spreekt van een reële dreiging. Is er daarmee voldoende juridische basis voor deze aanvallen?

"We moeten wachten op de verklaring die de VS hierover gaat afgeven. Die is nog niet gepubliceerd. Als de Amerikanen een beroep willen doen op zelfverdediging, hebben ze de plicht om dat onmiddellijk aan de secretaris-generaal van de VN te melden. Dat hebben ze kennelijk gedaan.

"Ze moeten in dat geval ook uit de doeken doen hoe acuut en wat de aard van de dreiging is. Was er een gewapende aanval op de VS of een ander land ophanden? In dat geval heb je recht op anticiperend optreden en mag je zonder een mandaat van de Veiligheidsraad, maar uit zelfverdediging, tot gewapende actie overgaan."

Daar bent u nog niet van overtuigd?

"Die feiten moeten we nog horen. Er is al heel lang een heel moeilijke en nijpende humanitaire situatie in Syrië gaande. Er zijn 125.000 doden gevallen en er zijn inmiddels 3 miljoen vluchtelingen. Waarom juist nu de situatie zo nijpend is, niet gewacht kon worden op politiek overleg, moeten president Obama en zijn staf nog wel even uitleggen."

Wat betekent dit voor Nederland?

"Nederland moet niet tot overhaaste reacties overgaan. Het is heel erg van belang dat we als Europese Unie proberen tot een gemeenschappelijk standpunt te komen. En dat we vasthouden aan ons uitgangspunt dat er voor dit soort luchtaanvallen altijd een solide rechtsgrondslag is, bijvoorbeeld via een VN-resolutie of via een legitiem beroep op zelfverdediging."

Is de Veiligheidsraad te inefficiënt geworden?

"De Veiligheidsraad is inderdaad traag en heeft veel oorlogen niet weten te voorkomen. Maar in andere situaties heeft de raad toch wel heel effectief kunnen optreden, bijvoorbeeld destijds in Midden-Amerika, en nu is er ook een succesvolle missie in Mali. Dus het beeld is wel iets gemengder."

Als blijkt dat de VS het internationale recht heeft overtreden, wat voor sanctie zou daar op staan?

"Dat staat nog niet vast. In elk geval is het ondenkbaar dat het Syrië van Assad bij het internationale gerechtshof in Den Haag een proces gaat aanspannen tegen de VS. Tegelijkertijd erkent de VS niet langer de automatische rechtsmacht van het internationaal gerechtshof. We leven in dat opzicht in een onvolmaakte rechtsorde. Ondertussen zullen er ook weer heel veel burgerslachtoffers vallen. Ik hoop dat die op een of andere manier ook een gehoor zullen vinden."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl