Turkije vaag over coalitie tegen IS

Door correspondent Lucas Waagmeester in Istanbul

De Amerikaanse president Obama ontvouwt komende nacht zijn strategie tegen de strijders van IS in Irak en Syrië. Maar zijn belangrijkste doel, het verwerven van steun bij de buurlanden van het conflict, is nog altijd niet bereikt. Zelfs zijn trouwste partner in de regio staat niet te popelen en houdt zich op de vlakte.

Turkije is lid van de NAVO, en daarmee het enige land binnen het bondgenootschap met een in meerderheid islamitische bevolking. En Turkije is het enige NAVO-lid dat buurland is van zowel Syrië als Irak, waar IS een kalifaat heeft uitgeroepen. De VS wil Turkije er dus hoe dan ook bij hebben. Maar de Turken zijn terughoudend, afwachtend en voorzichtig.

Springplank

Westerse troepen hadden tijdens de eerdere oorlogen in Irak nog de volle beschikking over de Turkse luchtmachtbasis Incirlik. De basis is de ideale springplank van de NAVO richting het Midden-Oosten. Maar bij dit nieuwe conflict hebben de Turken tot nu toe geen toestemming gegeven om Incirlik te gebruiken.

Ook bij een Amerikaanse commando-operatie in juli, waarbij geprobeerd werd ontvoerde journalisten vrij te krijgen, kregen de Amerikanen geen toestemming dit vanaf Turks grondgebied te doen. De operatie mislukte, en twee van de journalisten werden afgelopen maand door IS onthoofd.

Volgens bronnen in Washington had de mislukking niets te maken met de Turkse weigering om mee te werken. Maar de toon is gezet: reken niet te veel op Turkije bij de strijd tegen IS.

Ontvoeringen

De Turkse regering zegt zelf dat het geen kant op kan. IS houdt nog altijd 49 Turkse staatsburgers gevangen, die in juni werden ontvoerd in Mosul. Onder hen zijn Turkse diplomaten en hun families. De Turkse regering vreest dat hun leven nog meer in gevaar komt als Turkije actief gaat deelnemen aan een operatie tegen IS.

En het heeft tegen Amerika de zorg uitgesproken dat wapens die nu naar de Koerden in het noorden van Irak worden gestuurd, straks in handen kunnen komen van Koerdische strijders in Turkije. De Koerdische beweging PKK staat ook in de VS en Europa op de terreurlijst.

Turkije wil meer garanties dat de wapens die nu naar Noord-Irak gaan, later niet ingezet worden tegen het Turkse leger.

Sektarisme

Ondertussen klinkt binnen en buiten Turkije het verwijt dat de Turkse regering het gevaar van IS negeert. Oppositieleider Kilicdaroglu noemt de lakse houding van de regering sektarisme . Hij suggereert openlijk dat de leiding van de regerende islamitische AK-partij te veel sympathie heeft voor de Soennitische broeders van IS.

Maar onomwonden de IS-strijders veroordelen heeft de AK-regering nog altijd niet gedaan. Het zijn een stelletje boeven; veel verder willen premier en president tot nu toe niet gaan. Critici vinden dat het hoog tijd wordt dat de regering kleur bekent en zich volmondig aansluit bij de Amerikaanse coalitie.

Twijfels

De druk op Turkije zal alleen maar toenemen, nu ook andere landen in de regio niet happig zijn om deel te nemen aan de strijd tegen IS. Jordanië, Saoedi-Arabië en de Emiraten hebben allemaal hun twijfels. De kans is dus groot dat Turkije niet anders kan dan zich op z'n minst officieel aan te sluiten bij een Amerikaanse coalitie.

Maar het zal een onzichtbare rol worden. Hulp bij het verwerven van inlichtingen, humanitaire steun, maar geen deelname aan bombardementen of het openstellen van bases op Turks grondgebied.

En daarmee krijgt president Obama de agenda in de regio niet voluit en overtuigend tegen IS. Zelf heeft hij dat een zeer groot probleem genoemd voor de Westerse coalitie.