Cruciaal jaar voor PvdA en Samsom
Door politiek verslaggever Wilco Boom
Ooit was de Partij van de Arbeid een grote volkspartij. Maar nu bungelt ze in de opiniepeilingen al maanden op de zesde plaats. Eerder dit jaar leed de partij grote nederlagen bij de verkiezingen voor de gemeenteraden en voor het Europees Parlement.
De volgende verkiezingen zijn alweer in aantocht. Kortom, de situatie is tamelijk rampzalig. Het wordt een cruciaal jaar voor de partij en haar voorman Diederik Samsom.
Om zich daarop voor te bereiden is de PvdA-top sinds woensdag bijeen in Wageningen. De belangrijkste vraag is: hoe komen we uit het dal?
Eerlijke verhaal
De oorzaken voor de electorale problemen zijn legio. In elk geval doet de samenwerking met de VVD de partij geen goed. Waar voorheen hard oppositie tegen de VVD-maatregelen werd gevoerd, regeert de PvdA nu mee en moet de partij dat beleid zoals hogere huren juist verdedigen.
Dat schuurt. Het eerlijke verhaal waarmee partijleider Samsom in de campagne van 2012 zo veel succes had, lijkt zich tegen hem te hebben gekeerd. "Het eerlijke verhaal is als een boemerang teruggekomen", zei een PvdA'er deze week.
Een andere oorzaak is dat de PvdA haar successen niet over het voetlicht weet te krijgen. En die successen zijn er wel degelijk: de beperking van de hypotheekrenteaftrek, een toptarief voor veelverdieners, het kinderpardon en meer zekerheid voor flexwerkers. Ook lukt het de partij niet om de waardering voor individuele PvdA-bewindslieden (minister Timmermans voorop) aan de PvdA te koppelen.
Koers aanpassen
Het lastige voor de PvdA is dat haar kiezers alle kanten op gaan. Velen bleven thuis bij de verkiezingen dit jaar, anderen stemden op de SP, D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren.
Op basis daarvan de koers aanpassen is dus lastig. Door de jaren heen is de PvdA er altijd in geslaagd laagopgeleide en laagbetaalde kiezers te verbinden met de middenklasse. Dat lukt steeds minder. Een tamelijk existentieel probleem voor de partij.
De zorgen in de partij zijn groot, maar een felle interne strijd over de koers blijft vooralsnog uit. Ook de positie van partijleider Samsom staat op dit moment niet ter discussie. Maar dat kan snel omslaan. Als de PvdA komend voorjaar bij de Statenverkiezingen onder zijn leiding de derde grote nederlaag op rij lijdt, zijn Samsoms dagen geteld. Zoveel hoor je wel in het partijbestuur en daarbuiten.
Meer rood
Hoe uit het moeras te komen, is de grote vraag waarover het ook in Wageningen gaat. De partij gokt op doorgaan in het kabinet, ervoor zorgen dat de eigen successen worden begrepen en dat de PvdA weer meer rood op de wangen krijgt. Dat laatste is vooral een taak voor Samsom. Hij moet niet de dertiende minister uithangen: het kabinet redt zichzelf wel. Samsom is dat al wel meer gaan doen dan een jaar geleden, maar er moet een tandje bij, vinden verschillende fractieleden.
En nu de economie een beetje aantrekt, de werkloosheid begint te dalen en de koopkracht volgend jaar voor veel mensen een (piep)klein beetje omhooggaat is de hoop dat kiezers de weg naar de PvdA hervinden. Net zoals dat twee jaar geleden op miraculeuze wijze gebeurde. Toen stond de PvdA drie weken voor de verkiezingen ook op 15 zetels in de peilingen en wist ze dat om te buigen naar 38. Aan die herinnering houden de sociaal-democraten zich heel stevig aan vast.